Βρισκόμαστε μπροστά σε μια απότομη επιδείνωση της μακρόσυρτης κρίσης του καπιταλισμού. Επειδή η άμεση εκδήλωση αυτής της απότομης επιδείνωσης είναι η πανδημία, για πολύ κόσμο φαίνεται σαν ένας ανεξάρτητος παράγοντας, αλλά δεν είναι. Η ίδια η πανδημία είναι αποτέλεσμα της κρίσης του συστήματος και ταυτόχρονα λειτουργεί και σαν επιταχυντής αυτής της κρίσης. Το οικονομικό χάος δεν είναι απλό σύμπτωμα της πανδημίας, αλλά κομμάτι της κρίσης.

Η ιστορική εμπειρία είναι απαραίτητη διότι δίνει κάποια βασικά στοιχεία του τι συμβαίνει όταν έχουμε απότομη επιδείνωση της κρίσης του καπιταλισμού. Πάντοτε, ανεξάρτητα από το τι συμβαίνει στην αρχή, αν υπάρχει για παράδειγμα πάγωμα, φόβος, ένα κλίμα στο οποίο δεν μπορεί να γίνει ορατή η αντίδραση του κόσμου, στην πορεία αυτό αλλάζει σε τεράστια κλίμακα. 

Πρώτος παγκόσμιος πόλεμος, δεκαετία του ’30, δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος και δεκαετία του ’40: σε όλες αυτές τις προηγούμενες μεγάλες κρίσεις του συστήματος υπήρξε τεράστια ταξική πόλωση σε παγκόσμιο επίπεδο η οποία εκφράστηκε με μαζικές εκρήξεις μέχρι επαναστάσεις. Ακριβώς επειδή πολώνονται κοινωνικά οι τάξεις υπάρχει και πολιτική πόλωση, όχι μόνο ανάμεσα στους πολιτικούς εκφραστές της άρχουσας τάξης και τους εργάτες, αλλά ανάμεσα στους ρεφορμιστές και τους επαναστάτες. Το ξέρουμε ιδιαίτερα από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο όπου είχαμε την κατάρρευση της Δεύτερης Διεθνούς και τη δημιουργία της Τρίτης Διεθνούς.

Πόλωση

Στη σημερινή κατάσταση έχουμε ήδη την εικόνα της πόλωσης ανάμεσα στη ρεφορμιστική αριστερά και την επαναστατική. Τα κόμματα της ρεφορμιστικής αριστεράς προσπαθούν να δημιουργήσουν κλίμα συναίνεσης για την αντιμετώπιση της κρίσης. Η επαναστατική αριστερά έχει μπροστά της την πρόκληση να οργανώσει τον τρόπο με τον οποίο η εργατική τάξη και τα στρώματα που συσπειρώνονται γύρω της αντιμετωπίζουν την κατάσταση. 

Το ξέσπασμα της πανδημίας δεν είναι φυσικό φαινόμενο. Η περιβαλλοντική καταστροφή δημιουργεί τις συνθήκες μέσα στις οποίες είναι δυνατόν μεταλλαγμένοι ιοί να περνάνε από τα ζώα στους ανθρώπους και να αρχίζει η μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο. Δημιουργείται από πολλές δραστηριότητες του καπιταλισμού –αποψίλωση των δασών, βιομηχανία κρέατος. Το ριζοσπαστικοποιημένο κομμάτι του επιστημονικού κόσμου μας δίνει τη δυνατότητα να μιλήσουμε για όλα αυτά τα πράγματα. Αυτά τα επιχειρήματα είναι στήριξη για το περιβαλλοντικό κίνημα, και για τις μάχες που δίνει το τελευταίο διάστημα αλλά και στη συζήτηση με τους αρνητές της κλιματικής αλλαγής.

Δεύτερος παράγοντας για την πανδημία είναι οι συνθήκες ζωής της εργατικής τάξης. Ο συνωστισμός της εργατικής τάξης είναι καθημερινή συνθήκη: στον τρόπο που δουλεύει, στο πού κατοικεί, στον τρόπο που διασκεδάζει, συγκοινωνίες, σπορ, σε κάθε πτυχή της καθημερινής ζωής. Το σύστημα δημιουργεί το υπόβαθρο, ώστε, όταν λειτουργήσουν όλοι οι παράγοντες που οδηγούν στην εμφάνιση ενός φονικού ιού, η μετάδοση βρίσκει έδαφος.

Τρίτος παράγοντας είναι η υποταγή κάθε διαδικασίας αντιμετώπισης μιας πανδημίας στη λογική και τις προτεραιότητες του κέρδους. Φαίνεται στην επιστημονική έρευνα: κανένας από τους πρωτοπόρους επιστήμονες δεν έχει τη δυνατότητα να προωθήσει την έρευνά του, τις αναλύσεις και τις εκτιμήσεις του ανεξάρτητα από όλη αυτή την πίεση. Φαίνεται στις προτεραιότητες της φαρμακοβιομηχανίας: δεν υπήρξε έγκαιρη πρόοδος στην κατεύθυνση της αντιμετώπισης με φάρμακα, εμβόλια κλπ. Τέλος, φαίνεται στην υποβάθμιση των δομών Υγείας. Η κορύφωση της πανδημίας πρέπει να βρίσκεται μέσα στα όρια των δυνατοτήτων του Συστήματος Υγείας αλλά τα όρια αυτά τα έχουν καθορίσει οι περικοπές και η επέλαση του νεοφιλελευθερισμού.

Ο καπιταλισμός προκαλεί και αδυνατεί να ανακόψει το ξέσπασμα μιας πανδημίας. Παράλληλα στη σημερινή κατάσταση έχουμε συνδυασμό της πανδημίας με την οικονομική κρίση. Αυτό κάνει το φαινόμενο πρωτοφανές. Αλλά είναι λάθος να το αφαιρέσει κανείς από το πλαίσιο της κρίσης του συστήματος. Η τωρινή οικονομική κρίση είναι συνέχεια της κρίσης που σέρνεται 10 χρόνια τώρα. Η κρίση του 2007-08 προκάλεσε μεγάλη βουτιά στην οικονομική δραστηριότητα και είχαμε αρχίσει να οδεύουμε σε μια νέα βουτιά πριν το ξέσπασμα της πανδημίας. Προφανώς το ξέσπασμα την χειροτερεύει, αλλά λόγω της μακρόσυρτης κρίσης μπαίνουμε σε αυτή τη φάση με πάρα πολύ έντονη την αδυναμία των από πάνω να δημιουργήσουν διέξοδο.

Οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες επιχειρούν να αντιμετωπίσουν και τη νέα κρίση με την ίδια ακριβώς πολιτική. Πώς θα συγκεντρώσει το κράτος πόρους για να σώσει επιχειρήσεις και πώς θα βάλει την εργατική τάξη να πληρώσει αυτό το κόστος, αυτός είναι ο προσανατολισμός. 

Καραντίνα και μνημόνια -είτε τα ονομάσουν έτσι είτε όχι- είναι μια φοβερή οπισθοδρόμηση για το σύστημα αλλά και μια συνθήκη μέσα στην οποία βλέπουμε την ταξική πόλωση και την πολιτική πόλωση. Η πολιτική πόλωση αυτή τη στιγμή είναι κρυμμένη. Υπάρχουν στοιχεία που τα συγκαλύπτει η στάση της ρεφορμιστικής αριστεράς. Δεν είναι μόνο στην Ελλάδα, ο Τσίπρας, που δίνει εξόφθαλμα κάλυψη στην κυβέρνηση. Στη Βρετανία, στη Γερμανία, όλο το φάσμα της ρεφορμιστικής Αριστεράς συναινεί. Στην Πορτογαλία προχώρησε η κυβέρνηση σε απαγόρευση απεργιών με την άμεση ή έμμεση στήριξη και από το Κομμουνιστικό Κόμμα και από το Μπλόκο της Αριστεράς.

Αυτό δεν είναι κάτι που θα διαρκέσει. Ήδη έχει αρχίσει να ραγίζει. Ότι η εργατική τάξη μετά το αρχικό σοκ αρχίζει να παλεύει το είδαμε στη Ιταλία με τις οργανωμένες εργατικές αντιστάσεις, το βλέπουμε στις ΗΠΑ του Τραμπ, το βλέπουμε κι εδώ. Τις αντιστάσεις που έχουν αρχίσει με αιχμή τα νοσοκομεία. Οι αιχμές είναι εκεί που ο κόσμος καταφέρνει να οργανώσει την αντίστασή του και να ξεσπάσει, αλλά οι διεργασίες πηγαίνουν σε μεγαλύτερο βάθος. Ακόμα και τα ΜΜΕ είναι υποχρεωμένα να υποκλίνονται μπροστά σε ηρωικά κομμάτια της εργατικής τάξης χάρη στα οποία συνεχίζουμε να υπάρχουμε.

Εκατομμύρια απλοί εργαζόμενοι αλλάζουν ιδέες. Την ίδια την εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους και για την αξία τους, για το ότι δεν μπορεί να υπάρξει η κοινωνία χωρίς τη δική τους εργασία. Υπάρχει μια αντίφαση ανάμεσα στο πολιτικό σκηνικό της συναίνεσης στη βάση της καπιταλιστικής παρέμβασης για την αντιμετώπιση της κρίσης, και στον κόσμο, όπου γίνεται η αντίστροφη διαδικασία. Όχι μόνο σε αυτούς που καταφέρνουν να οργανώσουν μια απεργία, μια διαμαρτυρία, μια διαδήλωση, αλλά σε πλατιά κλίμακα, στον κόσμο που σκέφτεται «μέχρι χτες μας φτύνανε και τώρα ξαφνικά είμαστε ήρωες». 

Είμαστε περήφανοι που σε αυτή την αντίφαση το ΣΕΚ άνοιξε το δρόμο ώστε το προς τα πού ξεδιπλώνεται να είναι στην κατεύθυνση των συμφερόντων της εργατικής τάξης και όχι όπως επιθυμεί το συναινετικό σκηνικό. Αποκρούσαμε τις πρώτες επιθέσεις του στυλ «είστε ανεύθυνοι» από τα δεξιά αλλά και πιέσεις από τα αριστερά τύπου «θα λογαριαστούμε μετά, τώρα είμαστε στην πανδημία». Δεν περιμέναμε.

Από τις εκλογές μέχρι σήμερα κοντράραμε απόψεις ότι η αριστερά ηττήθηκε επειδή έχασε τις εκλογές, ότι η ΝΔ είναι οδοστρωτήρας, η εργατική τάξη είναι σκόνη. Κι επειδή μεταφράσαμε αυτή την πολιτική συζήτηση σε δράσεις όλο αυτό το διάστημα, μπορέσαμε να μπούμε προετοιμασμένοι σε αυτή τη φάση. Δεν μας οδηγεί αυτό στο συμπέρασμα ότι είμαστε μόνοι. Όλο και περισσότερα τμήματα της Αριστεράς θα δέχονται την πίεση και θα εγκαταλείπουν την συναινετική ή διστακτική πολιτική. Αυτό αφορά και τις δράσεις στα κομμάτια της εργατικής τάξης που παλεύουν αλλά και τις πολιτικές πρωτοβουλίες. Στο κέντρο είναι η πρωτοβουλία να σπάσουμε τον αποκλεισμό των προσφύγων, ένα τεράστιο ζήτημα με διεθνείς διαστάσεις. Με τα κρούσματα στη Ριτσώνα και τη Μαλακάσα, η καμπάνια της ΚΕΕΡΦΑ για τα στρατόπεδα είναι πολύ σημαντική. 

Η πορεία δεν θα είναι ευθύγραμμη. Μετά την ανταρσία στα νησιά ενάντια στα ΜΑΤ η κυβέρνηση έκανε ένα ρατσιστικό άλμα στον Έβρο για να την ταπώσει. Θα έχουμε τέτοιες στροφές. Ούτε η Αριστερά που είναι με τη συναίνεση έχει τελειώσει. Κι εκεί θα έχουμε γυρίσματα. Μπαίνουμε σε αυτή τη διαδικασία με ένα αρκετά ισχυρό ΣΕΚ ώστε να παίρνει πρωτοβουλίες και να σπρώχνει τα πράγματα προς τα εμπρός.