Η τερατογένεση του φασισμού και η αναγεννητική πορεία της Αριστεράς

του Ευτύχη Μπιτσάκη

Η Χρυσή Αυγή (εφεξής ΧΑ) επωάστηκε στο συνολικό κλίμα των τελευταίων χρόνων, ως η αντιδραστική – νεοναζιστική απάντηση στην κρίση της αγοραίας κοινωνίας μας. Και χρειάστηκε, μετά τη σωρεία των εγκλημάτων της εγκληματικής (κατά την κυβέρνηση) αυτής οργάνωσης, της συμμορίας κατ’ άλλους, η δολοφονία ενός νέου αντιφασίστα, για να ξυπνήσει η κυβέρνηση και να συλλάβει τον αρχηγό και ανώτερα στελέχη των νεοναζί.

Το γεγονός αυτό είναι κατ’ αρχήν θετικό. Δηλαδή η κυβέρνηση έπραξε αυτό που όφειλε να είχε κάνει: Εφάρμοσε «τον νόμον». Τώρα θέλει να παρουσιάζεται ως προστάτης της νομιμότητας και της Δημοκρατίας. Αλλά: Πρώτον, οι ευθύνες της είναι δεδομένες, επειδή άφησε το τέρας του νεοναζισμού να επωάζεται ανενόχλητο. Και δεύτερο, δεν εγκατέλειψε οριστικά την ιστορικά αβάσιμη, προπαγανδιστική «θεωρία των δύο άκρων».

Με βάση τους υπάρχοντες νόμους, εξάρθρωσε μέρος της εγκληματικής οργάνωσης. Θα προχωρήσει στην ολοκληρωτική εξάρθρωση; Και αν ψηφίσει κάποιο νέο τρομονόμο για να νομιμοποιήσει τα μέτρα της, θα τον διατηρήσει για να τον στρέψει, αν χρειαστεί, προς την αντίθετη κατεύθυνση;

Η ΧΑ είναι γέννημα της κρίσης. Είναι η ακραία φασιστική απάντηση, από τη σκοπιά μέρους της κυρίαρχης τάξης, στη σημερινή κρίση. Αλλά η ΧΑ ψηφίστηκε από 400.000 πολίτες και αντιπροσωπεύεται στη Βουλή με 18 «βουλευτές».

Πώς έφτασε λοιπόν η ελληνική κοινωνία, η χώρα που δημιούργησε το μεγαλύτερο αντιστασιακό κίνημα στην κατοχή εναντίον των ναζί, να ψηφίσει, με αυτό το ποσοστό, τους νοσταλγούς της ναζιστικής θηριωδίας;

Πρώτη, αντικειμενική αιτία της ανόδου του νεοναζισμού, είναι η κρίση της ιδιόμορφα αγοραίας κοινωνίας μας, συγκεκριμένη, τοπική περίπτωση της μεγαλύτερης στην ιστορία παγκόσμιας  καπιταλιστικής κρίσης.

Κατά μια αφελή, δήθεν μαρξιστική άποψη, η κρίση οδηγεί στην επανάσταση. Αλλά ο Λένιν προειδοποιούσε: Η οικονομική κρίση δεν οδηγεί αναπόφευκτα στην επανάσταση. Μπορεί να συνεχίσει να εξελίσσεται σε μια κατάσταση αποτελμάτωσης και σήψης. Η ιστορία εδικαίωσε με τον πιο τραγικό τρόπο τον Λένιν: Η κρίση της δεκαετίας του ’30, εξέθρεψε τα τέρατα του φασισμού και του ναζισμού. Και σήμερα, εποχή κρίσης του ευρωπαϊκού καπιταλισμού, άρχισαν να έρπουν, αλλού αραιότερα και αλλού πιο πυκνά, τα δηλητηριώδη φίδια του ρατσισμού και του νεο-ναζισμού.

Η ΧΑ είναι πολιτικό κόμμα. Ταυτόχρονα, οργάνωση δολοφόνων. Οι δύο όψεις είναι αλληλένδετες και συνυπεύθυνες.

Στην αρχή δειλά, στη συνέχεια όλο και περισσότερο φανερά η ΧΑ διακήρυσε τη ναζιστική της ιδεολογία. Ταυτόχρονα παρουσιαζόταν ως «αντισυστημική» δύναμη. Στην ουσία, αντιδραστικά πατριωτική, απατηλά λαϊκιστική, ρατσιστική. Εν τέλει, υπηρέτης με τα δικά της μέσα, του συστήματος. Η προπαγάνδα τους είχε όμως απήχηση στα πιο καθυστερημένα, πολιτικά ανώριμα, εξαθλιωμένα στρώματα, όπως και στα κατεστραμένα από τη μνημονιακή πολιτική μικροαστικά στρώματα.

 

Γιατί αυτή η ανταπόκριση;

 

Ένας απλός (απλοϊκός) συλλογισμός, οδηγεί σε ένα τραγικό συμπέρασμα:  H κρίση και η εκποίηση του κοινωνικού πλούτου και της χώρας, είχε ως συνέπεια μία «ενστικτώδη» αντίδραση: Την απονομιμοποίηση των αστικών κομμάτων στη συνείδηση μεγάλου μέρους του ελληνικού λαού.

Αλλά η απαξίωση των κομμάτων των υπεύθυνων για την κρίση, σε προκατειλημμένες ή ανώριμες συνειδήσεις, γενικεύεται με ένα άλμα χωρίς λογική: Όλοι ίδιοι είναι! Ο δρόμος προς τον εθνικισμό, τον αντιδραστικό πατριωτισμό, το ρατσισμό, οριακά το νεο-ναζισμό, είναι πλέον ανοικτός. Ο παραδοσιακός δεξιός που δηλώνει ότι δεν θα ψηφίσει Σαμαρά, θα ψηφίσει πιθανόν ΧΑ. Η κοινωνία μας καταρρέει. Οι άνθρωποι, και ειδικά οι νέοι χωρίς μέλλον, αναζητούν ένα στήριγμα. Μια ελπίδα.

Γιατί όμως η ΧΑ εμφανίζεται στα μάτια των οπαδών της ως φορέας κάποιου μέλλοντος; Ως δύναμη κοινωνικής ανασυγκρότησης; Εδώ, μαζί με τον οικονομικό, υπεισέρχεται καθοριστικά και ο παράγων της ιδεολογίας.

Ας σκιαγραφήσουμε, όσο επιτρέπει ο χώρος, τα κρίσιμα σημεία της ιστορίας της χώρας μας στα τελευταία 70 χρόνια.

Με την είσοδο των ναζιστικών στρατευμάτων, η βασιλική οικογένεια και μέρος του πολιτικού προσωπικού της κυρίαρχης τάξης, διέφυγαν στη Μέση Ανατολή. Στόχος: Nα σωθούν και να προετοιμάσουν, ως εντολοδόχοι των Άγγλων, την επιστροφή τους στην περίπτωση ήττας του άξονα. Λιποτάκτες και ριψάσπιδες, συνεργάστηκαν με τους Άγγλους για να χτυπήσουν το δημοκρατικό – αντιστασιακό κίνημα των Eλλήνων στρατιωτών της Μέσης Ανατολής.

Την ίδια εποχή, το ΚΚΕ υπήρξε ο πρωτεργάτης και οργανωτής της Εθνικής, δηλαδή της Λαϊκής Αντίστασης, εναντίον των τριών κατακτητών. Το αντιστασιακό κίνημα της χώρας μας ήταν, αναλογικά με τον πληθυσμό, το μεγαλύτερο της κατακτημένης Ευρώπης. Τι έκανε και την ίδια περίοδο η ηγεσία των αστικών κομμάτων; Οι μεν, δραπέτευσαν. Οι δε, λούφαξαν. Άλλοι συνεργάστηκαν: Έγιναν όργανο του κατακτητή. Φυγάδες και μη, δημιούργησαν ασήμαντες οργανώσεις (ΕΔΕΣ, ΕΟΚ κ.λπ.) με σαφή αντι-ΕΑΜικό, αντικομμουνιστικό χαρακτήρα. Αποκορύφωμα: Τα Τάγματα Ασφαλείας που δολοφονούσαν, απαγχόνιζαν, βίαζαν, λεηλατούσαν, μαζί με τους ναζί. Ο εμφύλιος πόλεμος στην Ελλάδα είχε αρχίσει με πρωτοβουλία της κυρίαρχης τάξης, πριν από την απελευθέρωση.

Οι πολιτικοί φυγάδες επανήλθαν μαζί με τους Άγγλους ως «απελευθερωτές». Σήμερα είναι γνωστό ότι ο Τσώρτσιλ (οι Άγγλοι) είχαν αποφασίσει να εξοντώσουν το λαϊκό – δημοκρατικό κίνημα. Δεν πέρασαν τρεις μήνες από την απελευθέρωση και οι Άγγλοι και τα όργανά τους εγκαινίασαν τον πόλεμο κατά της Αριστεράς (Δεκέμβρης ’44). Μετά τη «συμφωνία» (;) της Βάρκιζας, κράτος και παρακράτος άρχισαν συστηματικά την εξόντωση των αγωνιστών. Οι φυλακές γέμισαν από κατοχικούς. Οι καταδίκες και οι εκτελέσεις των αγωνιστών ήταν η εκδίκηση της μαύρης Ελλάδας εναντίον του ΕΑΜικού αναγεννητικού κινήματος.

Έτσι, κράτος και παρακράτος προετοίμασαν τον εμφύλιο. Οι δοσίλογοι νίκησαν με τα όπλα και τη βοήθεια των Άγγλων και των Αμερικανών. Η χρεωκοποημένη αστική τάξη επανήλθε στην εξουσία με τα ξένα όπλα και τα δολάρια.

Έτσι εγκαινιάστηκε το καθεστώς της υποτέλειας: Η δουλική εξάρτηση και ταυτόχρονα ένα τρομοκρατικό καθεστώς μαύρης αντίδρασης, πολιτικής και ιδεολογικής. Αλλά, παρά την τρομοκρατία και τις εκτελέσεις που συνεχίζονταν χρόνια μετά τη λήξη του Εμφυλίου (θυμηθείτε τον Μπελογιάννη και τους συντρόφους του, τον τραγικό Πλουμπίδη) με τις φυλακές και τους τόπους εξορίας γεμάτους από αγωνιστές, με το Μακρονήσι (νέο Παρθενώνα) και τη Γυάρο, η Αριστερά δεν λύγισε.

Εμψυχωμένη από τα ανθρωπιστικά ιδανικά της Αντίστασης και του Σοσιαλισμού, αποδεκατισμένη, με ένα μεγάλο μέρος των μαχητών του Δημοκρατικού Στρατού στις χώρες του σοσιαλισμού, όχι μόνο διατήρησε ακμαίο το φρόνημα και το ηθικό της ανάστημα, αλλά αναδείχθηκε, με το σχήμα της ΕΔΑ, σε αξιωματική αντιπολίτευση. Ακόμα, μπόρεσε, παρά την τρομοκρατία, να ηγεμονεύσει στο χώρο των γραμμάτων και του πολιτισμού, προνομιακό πάντοτε χώρο της ουμανιστικής Αριστεράς.

Αρχές δεκαετίας του ’60. Το ένα «άκρο», το καθεστώς της υποτέλειας, της αντίδρασης, του σκοταδισμού και του αντικομμουνισμού. Στο άλλο άκρο, το πατριωτικό, δημοκρατικό κίνημα.

Η δικτατορία ήταν η απάντηση του καθεστώτος της υποτέλειας (γραικύλων και  ξένων) στο αναγεννητικό κίνημα της Αριστεράς. Επτά χρόνια με φυλακές, εξορίες και δολοφονίες και με τον πολιτισμικό σκοταδισμό του «ελληνοχριστιανικού  πολιτισμού». Αλλά αντίθετα με τον σοφό Κένταυρο της αρχαιότητας, ο γελοίος Κένταυρος του «ελληνοχριστιανικού πολιτισμού» δεν κατέκτησε τις συνειδήσεις των πολιτών. Όμως οι προοδευτικές ιδέες, υπό διωγμόν, ήταν δύσκολο να φτάσουν στις λαϊκές μάζες και προπαντός, στο λαό της υπαίθρου.

Και ήλθε το τέλος της χούντας, η λεγόμενη Μεταπολίτευση, ένας άνεμος ελευθερίας και αισιοδοξίας και μια σχετικά ομαλή πολιτική ζωή. Πέρασαν από τότε σχεδόν σαράντα χρόνια.

Η Ελλάδα «αναπτύχθηκε»! Η σχετική ευμάρεια συνοδεύτηκε από νέες ιδέες και νέες μορφές πολιτισμού: Κοσμοπολιτισμό, γνωσιολογικό σχετικισμό, το χυδαίο αστικό υλισμό, τον ηθικό και πολιτικό σχετικισμό. Ταυτόχρονα, μεγάλα έργα, ρεμούλα, μίζες, πλουτισμός των απατεώνων. Το ψάρι βρωμάει από το κεφάλι, αλλά η βρωμιά του προχωρεί και στο υπόλοιπο σώμα.

Και μετά δεν «ήλθαν οι μέλισσες»! Ενέσκηψε η καταστροφή. Η κρίση, η πείνα και οι αυτοκτονίες. Και το παρακράτος που περνούσε μια περίοδο χειμέρειας νάρκης στα σκοτεινά υπόγεια της κοινωνίας, ξύπνησε.

Η ΧΑ είναι η τερατογένεση που προέκυψε από τη σύμφυση των καταλοίπων του παρακράτους, των πολιτικών και βιολογικών αυτογόνων της αντίδρασης, των ακροδεξιών νοσταλγών της δημοκρατίας, των κατεστραμμένων από την κρίση μικροαστικών στρωμάτων και εκείνων που δεν είχαν την πολιτική και πολιτισμική ωριμότητα για να διακρίνουν τα αίτια της κρίσης. Πώς θα μπορούσαν τα λαϊκά στρώματα να γίνουν μέτοχοι ενός αναγεννητικού λαϊκού πολιτισμού στις μεταπολεμικές συνθήκες της ανοιχτής ή συγκαλυμμένης βίας, της κυριαρχίας των ιδεολογικών μηχανισμών της αστικής τάξης και των αντικειμενικών δυσκολιών για τη διάδοση των ιδεών της Αριστεράς;

Aλλά, όλοι οι ψηφοφόροι της ΧΑ δεν είναι νεοναζί. Όσοι ψήφισαν ΧΑ έχουν προσωπικές ευθύνες. Αλλά ας μη χαρίσουμε τους παρασυρμένους στην εγκληματική οργάνωση.

Και η Αριστερά; Θα βρει τη δύναμη να ξεπεράσει τις καταγωγικές αγκυλώσεις της; Να γίνει ο διαφωτιστής και οργανωτής ενός πλατιού πολιτικού και πολιτισμικού αιτήματος αναγέννησης της χώρας.

Σήμερα διακυβεύεται το μέλλον μιας ακόμη γενιάς. Αν χαθεί και αυτή η ευκαιρία, μια νέα περίοδος βαρβαρότητας θα κυριαρχήσει στη χώρα μας. Η Αριστερά οφείλει να γίνει δύναμη και οργανωτής ενός πλατιού αντιφασιστικού κινήματος. Την ίδια στιγμή πρέπει να πρωτοστατήσει, σύμφωνα με την παράδοση της Αριστεράς, σε ένα κίνημα σωτηρίας του ελληνικού λαού. Ειδικά να πρωτοστατήσει στις κινήσεις αλληλεγγύης στα θύματα της κρίσης. Αλλά οι κρίσεις θα αναπαράγονται όσο θα υπάρχει καπιταλισμός.

Η Αριστερά λοιπόν οφείλει να ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς της με το παρελθόν, να ανασυγκροτηθεί ιδεολογικά, πολιτικά και οργανωτικά με στρατηγικό στόχο, το σοσιαλισμό.

Τα προηγούμενα σημεία δεν αποτελούν στάδια μιας γραμμικής εξελικτικής πορείας. Αποτελούν στιγμές, με την εγελιανή και τη μαρξιστική έννοια του όρου, μιας ενιαίας επαναστατικής διαδικασίας, με σημεία ρήξεων, στην πορεία προς τον στρατηγικό στόχο:  το σοσιαλισμό.