Καπιταλισμός και διαφθορά: η μόνη “κάθαρση” είναι η ανατροπή.

του Πάνου Γκαργκάνα

 

Το σκάνδαλο Novartis έρχεται να επιβεβαιώσει για άλλη μια φορά ότι ο καπιταλισμός είναι ένα σύστημα βρόμικο αλλά και αποσταθεροποιημένο, ακριβώς γιατί είναι ένα σύστημα που στηρίζεται στον τυφλό ανταγωνισμό ανάμεσα σε αδίστακτα συμφέροντα που ελέγχουν τεράστια κεφάλαια. 

 

Όλα τα στοιχεία είναι εκεί: το σκάνδαλο δεν είναι στενά ελληνικό, είναι διεθνές. Οι αποκαλύψεις ξεκίνησαν από τις ΗΠΑ και στοχεύουν μια πολυεθνική με έδρα την Ευρώπη. Όπως πριν από λίγο καιρό οι αποκαλύψεις για τους ρύπους των εξατμίσεων ήταν ένα σκάνδαλο της Volkswagen που ξεσκεπάστηκε στην Αμερική. Οι εμπορικοί πόλεμοι δεν γίνονται μόνο με δασμούς και υποτιμήσεις νομισμάτων αλλά και με ξεσκέπασμα του “αθέμιτου ανταγωνισμού” των αντίπαλων εταιρειών.

 

Το σκάνδαλο δεν είναι στενά οικονομικό, αγκαλιάζει (και αποσταθεροποιεί) το πολιτικό σύστημα. Για την ελληνική περίπτωση, αυτό είναι προφανές καθώς εμπλέκονται πρώην πρωθυπουργοί και υπουργοί. Αλλά το ίδιο ισχύει και για άλλες χώρες. Η πολιτική των περικοπών στις δημόσιες δαπάνες για τα κοινωνικά αγαθά και των ιδιωτικοποιήσεων για τις δημόσιες υπηρεσίες είναι ο κοινός παρονομαστής σε όλες αυτές τις περιπτώσεις. Όσο πιο επιθετικά ασκείται αυτή η πολιτική, τόσο πιο πολύ ανοίγουν τα περιθώρια για τα αρπακτικά της αγοράς να μοιράζονται την πίτα με αθέμιτους τρόπους και να διαπλέκονται με τους πολιτικούς φορείς που την προωθούν.

 

Ταυτόχρονα, αυτός ο κυριολεκτικά φαύλος κύκλος πολώνει τις ταξικές διαφορές μέσα στην κοινωνία και κάνει να τρίζουν οι θεσμοί που προσπαθούν να εξασφαλίσουν τη συναίνεση των πολλών για την ηγεμονία των λίγων ισχυρών του πλούτου. Τα πολιτικά κόμματα που διαχειρίστηκαν τη νεοφιλελεύθερη επίθεση των καπιταλιστών βρίσκονται σε κρίση στην ίδια την καρδιά του συστήματος. Δεν είναι μόνο στην Ελλάδα απλωμένη η οργή για τα λαμόγια και τα σκάνδαλά τους.

 

Κι όμως, την ίδια ώρα που οι οικονομικές και πολιτικές κρίσεις του καπιταλισμού παίρνουν ανεξέλεγκτες διαστάσεις, διάφοροι συνωμοσιολόγοι προσπαθούν να κρύψουν αυτή την εικόνα πίσω από ιστορίες για αγρίους. Στην περίπτωση της Novartis έχουμε την ηγεσία της ΝΔ να βλέπει συνωμοσία FBI-Τσίπρα-δικαστικών για να σπιλωθούν “άσπιλα” στελέχη όπως ο Άδωνις και ο Σαμαράς. Η πιο ακραία συνωμοσιολογία στην ιστορία ήταν εκείνη που είχαν κατασκευάσει οι Ναζί για να “ερμηνεύουν” την οικονομική κρίση ως σχέδιο των Εβραίων. Σήμερα, η ακροδεξιά ξαναπιάνει αυτό το μοτίβο, άλλοτε αντισημιτικά ατόφιο, άλλοτε σαν ισλαμοφοβία, πάντα ρατσιστικά ενάντια σε πρόσφυγες και μετανάστες.

 

Όλα αυτά κάνουν ακόμη πιο επιτακτικό το καθήκον για την Αριστερά να προσφέρει γνήσιες εναλλακτικές λύσεις. Δεν μπορούμε να στηριχτούμε απλά στις κοινοβουλευτικές διαδικασίες ότι τάχα θα φέρουν “κάθαρση”, γιατί έχουν αποτύχει σε αυτή την προσπάθεια ξανά και ξανά στο παρελθόν. Αλλά και για έναν ακόμη πιο σημαντικό λόγο: δεν αρκεί να τιμωρηθούν μόνο οι πολιτικοί που λαδώθηκαν, πρέπει να κοπεί ο μηχανισμός που οργανώνει συστηματικά το λάδωμα.

 

Η κρατικοποίηση της φαρμακοβιομηχανίας χωρίς αποζημίωση για τους καπιταλιστές και με επιβολή εργατικού ελέγχου είναι ένα ριζικό μέτρο που έχει διπλό όφελος. Πρώτο, αφαιρεί τον έλεγχο από το βρόμικο κύκλωμα που παίζει παιχνίδια με την υγεία του κόσμου και δίνει τη δυνατότητα στον κόσμο της δουλειάς να προσανατολίσει την παραγωγή στις πραγματικές ανάγκες. Και δεύτερο, μπορεί να κάνει το φάρμακο κοινωνικό αγαθό και όχι εμπόρευμα, ώστε να έχουν πρόσβαση σε αυτό όλοι οι άνθρωποι που σήμερα το στερούνται. Οι γιατροί, οι ερευνητές, οι νοσηλεύτριες και όλοι οι εργαζόμενοι στη βιομηχανία, στο εμπόριο και στην κατανάλωση των φαρμάκων στα νοσοκομεία, μαζί με τους εκπροσώπους των ασθενών μπορούν να ελέγξουν την κατάσταση που τώρα έχει ξεφύγει.

 

 

Αυτά μπορούν να είναι βήματα για να φτάσουμε στη συνολική λύση του προβλήματος, την ανατροπή του συστήματος που σαπίζει μέσα στα σκάνδαλά του.