Γιάννης Ελαφρός

▸ Οι ακροδεξιές πολιτικές γίνονται mainstream στην ΕΕ, βάση συναίνεσης από την άκρα δεξιά ως το «ακραίο κέντρο» 

«Η κοινωνία κινείται δεξιότερα –όχι μόνο στην Ελλάδα– και στην Ευρώπη. Παντού! Δείτε τι έγινε και στην Ολλανδία». Τάδε έφη ο Αντώνης Σαμαράς στην Καθημερινή της προηγούμενης Κυριακής, όπου πλαγιοκόπησε από τα δεξιά την κυβέρνηση Μητσοτάκη σε μια σειρά θέματα, από τα ελληνοτουρκικά μέχρι τα δικαιώματα των ομόφυλων ζευγαριών. Η άποψη πως οι κοινωνίες κινούνται προς τα δεξιά και τα ακροδεξιά, πως το «εκκρεμές έχει μετακινηθεί προς τα δεξιά» (σε μια διαδεδομένη έκφραση) είναι ευρύτερη και προβάλλεται επίμονα. Για «στρατηγική ήττα των ιδεών της Αριστεράς» είχε μιλήσει ο Μάκης Βορίδης στο συνέδριο του Economist τέλη Σεπτέμβρη. Πέρα από την ανοικτή πλέον εμφάνισης των πιο «αδιάλλακτων» όσον αφορά τις σχέσεις των αστικών τάξεων Ελλάδας-Τουρκίας κι ευρύτερα των πιο αντιδραστικών τάσεων της ΝΔ, οι παρεμβάσεις αυτές έχουν ευρύτερη σημασία. Φυσικά δεν προσφέρουν καμιά τρομερή ανακάλυψη λέγοντας πως οι πολιτικές δυνάμεις της δεξιάς και της ακροδεξιάς, ακόμα και ρατσιστικές και φασιστικές τάσεις, ενισχύονται στην Ευρώπη και διεθνώς. Η επίμονη επανάληψη όμως αυτής της διαπίστωσης υπονοεί πως «αυτό είναι το σωστό», έτσι θα πάνε τα πράγματα, κανονικοποιεί τελικά την ακροδεξιά ως συστατικό στοιχείο της αντιδραστικής θωράκισης του πολιτικού συστήματος του ολοκληρωτικού καπιταλισμού. Μοιάζει με αναπαλαίωση του «Τέλους της Ιστορίας» μετά την κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού».

Ο Μάκης Βορίδης το εξέφρασε γλαφυρά στο συνέδριο του Economist: «Αν έλεγες πριν από είκοσι χρόνια ότι πρέπει να υπάρξουν περιοριστικές μεταναστευτικές πολιτικές ήσουν φασίστας, ακροδεξιός, κτλ. Σήμερα, αυτές οι πολιτικές είναι το mainstream στην Ευρώπη. Είναι αυτό το οποίο συζητούν ο Μακρόν, ο Μητσοτάκης, η Ιταλίδα πρωθυπουργός». Αυτή είναι η ουσία: Οι ακροδεξιές ρατσιστικές υπεραντιδραστικές πολιτικές γίνονται mainstream στην ΕΕ, η βάση της νέας αστικής πολιτικής συναίνεσης, από την άκρα δεξιά ως το «ακραίο κέντρο». 

Τι σημαίνουν αυτά για την Αριστερά; Καταρχάς, ας αρνηθούμε την ηττοπάθεια. Το «εκκρεμές» μπορεί να στραφεί αριστερά, η αστική πολιτική και το σύστημα να ηττηθούν, όπως και οι ακροδεξιές-φασιστικές ομάδες. Έχει γίνει και θα ξαναγίνει. Εξάλλου, όπως δείχνει η Γαλλία, οι κοινωνικές τάσεις δεν είναι γενικά ή μόνο προς τα δεξιά, αλλά προς μία ταξική και πολιτική πόλωση, με ανοικτό το ερώτημα ποιος μπορεί να εκφράσει πολιτικά την εργατική πλευρά.

Το ερώτημα είναι «πώς;» Μήπως πρέπει η Αριστερά να αμβλύνει τις αιχμές της, να γίνει πιο κεντρώα, μετριοπαθής και σύμφωνη με την «κοινή γνώμη»; Πρόκειται για συνταγή πλήρους αποτυχίας, όπως έδειξε και η κατάληξη ΣΥΡΙΖΑ, του οποίου η διακυβέρνηση και η πολιτική ήταν ο καλύτερος χορηγός της ΝΔ και της δεξιάς πολιτικής. Στο τέλος έτσι εξαφανίζεται η ίδια η Αριστερά. Μήπως απαιτείται επείγουσα αντιφασιστική-αντιδεξιά-δημοκρατική ενότητα με αστικές δυνάμεις, αφήνοντας για αργότερα τις διαφορές μας; Κάτι τέτοιο θα μετέτρεπε την Αριστερά σε δεκανίκι της «δημοκρατικής» πτέρυγας του αστικού πολιτικού πλαισίου, οδηγεί σε πλήρη ήττα.

Αντίπαλο δέος είναι μια Αριστερά εργατική κι επαναστατική, όχι γενικώς δικαιωματική

Όταν η Δεξιά γίνεται Δεξιά με τα όλα της και Ακροδεξιά τότε και η Αριστερά πρέπει να γίνει ξανά Αριστερά, από την αρχή μέχρι το τέλος. Ορισμένες αφετηρίες: Πρώτο, Αριστερά εργατική, εκφραστής κι οργανωτής των εργατικών και πληβειακών συμφερόντων και όχι γενικώς δικαιωματική. Η Αριστερά πρέπει να επανενωθεί με την εργατική τάξη. Βουτιά λοιπόν μέσα στον εργατικό πολυκόσμο, τα συμφέροντα και τις αντιφάσεις του και συμβολή στην ενότητα των διαφορετικών τμημάτων του: νέων και παλιών, ντόπιων και μεταναστών, σταθερών και συμβασιούχων, δημόσιων και ιδιωτικών. Έκφραση των συνολικών ταξικών συμφερόντων της σύνθετης και πολύχρωμης εργατικής τάξης και όχι των «ελλήνων εργατών» ή των «γερμανών εργατών» μόνο ή κυρίως, όπως για παράδειγμα κάνει η Σάρα Βάγκενκνεχτ στη Γερμανία. Αυτά οδηγούν σε επικίνδυνους δρόμους. 

Δεύτερο, η γραμμή ενότητας του εργατικού πολυκόσμου με τα φτωχά λαϊκά στρώματα μπορεί να χαραχτεί κυρίως σε βάση συνολική, για να πάρουμε τον κλεμμένο πλούτο από το κεφάλαιο και όχι μόνο με άμεσες διεκδικήσεις. Άρα, ανασυγκρότηση μιας Αριστεράς με επαναστατική αντικαπιταλιστική τακτική και στρατηγική στόχευση μια σύγχρονη κομμουνιστική απελευθερωτική κοινωνία. 

Τρίτο, χρειάζεται μια Αριστερά μαχητική αντιπολίτευση κάθε αστικής κυβέρνησης, εχθρός της διαχείρισης, βαθιά αντισυστημική, ώστε να μην αφήνει περιθώριο σε φασίστες και ακροδεξιούς να εμφανίζονται ως «αντισυστημικοί». Το ότι η κοινωνική δυσαρέσκεια στρέφεται δεξιά δεν είναι καθόλου άσχετο με τον κυβερνητικό εκφυλισμό της ρεφορμιστικής Αριστεράς, που μετατράπηκε σε άκακο κατοικίδιο του συστήματος. 

Τέταρτο, ζητούμενο δεν είναι η αναπαλαίωση του «υπαρκτού» σε όλες του τις εκδοχές, αλλά μια σύγχρονη ριζοσπαστική Αριστερά, που θα εντάξει οργανικά στην πολιτική της όλες τις εκρηκτικές αντιθέσεις του καιρού μας: Γενίκευση της εκμετάλλευσης και της εμπορευματοποίησης, περιβαλλοντική και κλιματική κρίση, ανταγωνισμοί και πόλεμοι του κεφαλαίου, ρατσισμός και κανιβαλικός πολιτισμός, ανάδυση νέων δικαιωμάτων σε έναν κόσμο ιδιοκτησίας και ανελευθερίας, πολύπλευρη κρίση των ανθρώπινων σχέσεων. Όχι όμως σαν ένα αφηρημένο άθροισμα δικαιωμάτων, όχι σε μια χίπστερ αριστερά χωρίς ταξική βάση, αλλά σε ένα σύγχρονο επαναστατικό κομμουνιστικό πρόγραμμα. 

Τέλος, μια τέτοια Αριστερά πρέπει να αντιπαλεύει αταλάντευτα την αστική γραμμή σε όλα τα θέματα, και τα πιο «δύσκολα». Ρίχνει νερό στον μύλο της κυρίαρχης πολιτικής η υπεράσπιση των «κυριαρχικών δικαιωμάτων», σύμφωνη πάντα με την εθνική αστική πλευρά, όπως κάνει το ΚΚΕ ή η γραμμή «μακριά κι αγαπημένοι» για πρόσφυγες και μετανάστες.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πριν (2.12.23)