Η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη από την πρώτη μέρα προσπάθησε να υλοποιήσει μία κατά μέτωπο επίθεση στην εργατική τάξη και τις κατακτήσεις της. Ιδιωτικοποιήσεις, μαζικές απολύσεις στις λεγόμενες τότε “προβληματικές επιχειρήσεις”, ασφαλιστικό σφαγείο για τις ΔΕΚΟ και τον Δημόσιο Τομέα, επιθέσεις σε μισθούς, συντάξεις και τη δημόσια Παιδεία. 

Η απάντηση του εργατικού κινήματος ήταν άμεση, με μια σειρά από χώρους να προχωρούν σε δυναμικές απεργίες και καταλήψεις. Η πιο δυνατή κατάληψη ήταν αυτή της Πειραϊκής Πατραϊκής που ξεσήκωσε όλη την πόλη της Πάτρας. Απέναντι σε απειλή εισβολής των ΜΑΤ στο κατειλημένο εργοστάσιο κάλεσε σε συμπαράσταση, μέσω του ραδιοσταθμού που είχε φτιαχτεί και ανταποκρίθηκαν χιλιάδες από εργοστάσια και γειτονιές, που πήραν στο κυνήγι την αστυνομία. 

Τον Μάη του 1990 ξεκινούν μεγάλες κινητοποιήσεις στην εκπαίδευση μετά την εκφρασμένη διάθεση της κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη να προχωρήσει σε επιθέσεις στη δημόσια Παιδεία. Ήταν ένα δίμηνο με απεργίες και πανεκπαιδευτικά συλλαλητήρια στην Αθήνα και σε πολλές πόλεις με αποτέλεσμα το Υπουργείο Παιδείας να αναβάλλει τις εξετάσεις για τα μέσα Ιούλη, με τους εκπαιδευτικούς να οργανώνουν συλλαλητήρια έξω από τα εξεταστικά κέντρα. Διεκδικούσαν διορισμούς, αυξήσεις μισθών και μείωση του ορίου συνταξιοδότησης. 

Καταλήψεις

Το φθινόπωρο του ίδιου έτους η κυβέρνηση ανακοινώνει πολυνομοσχέδιο για την Παιδεία που εκτός των άλλων νομοθετούσε τη λειτουργία ιδιωτικών ΑΕΙ, καταργούσε τα δωρέαν συγγράμματα, περιόριζε το πανεπιστημιακό άσυλο και τη φοιτητική συμμετοχή στην ανάδειξη των πανεπιστημιακών οργάνων, και επέβαλε αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις στα σχολεία, όπως ποινικοποίηση της συμπεριφοράς των μαθητών, καθημερινή προσευχή και έπαρση σημαίας μέχρι και την επιβολή ομοιόμορφης ενδυμασίας. 

Από το τέλος Οκτώβρη μέχρι τον Δεκέμβρη, ξεσπάει ένα τεράστιο κίνημα καταλήψεων σε σχολεία και σχολές με διαδηλώσεις των δεκάδων χιλιάδων, που κλιμακώθηκαν στα μέσα Δεκέμβρη με δύο πανελλαδικά συλλαλητήρια στην Αθήνα. “Λιτότητα, ανεργία, τρομοκρατία, κάτω η Νέα Δημοκρατία” είναι το σύνθημα που δίνει τον τόνο στις διαδηλώσεις. 

Η αντιπολίτευση δεν στήριξε τις καταλήψεις. Το ΠΑΣΟΚ του Αντρέα Παπανδρέου είχε τη θεωρία του «ώριμου φρούτου» και ο Ενιαίος Συνασπισμός του Φλωράκη και του Κύρκου ήταν ενάντια στις «ακρότητες» και τους «τυχοδιωκτισμούς». «Τα σχολεία πρέπει να λειτουργούν» δήλωνε ο Φαράκος, τότε Γ.Γ της ΚΕ του ΚΚΕ μετά από συνάντησή του με τον Μητσοτάκη στις 12 Δεκέμβρη. Ο τότε Υπουργός Παιδείας Βασίλης Κοντογιαννόπουλος αναβάλλει την εφαρμογή των διαταγμάτων. Η κυβέρνηση πίστευε ότι όλα τα παραπάνω σε συνδυασμό με την ανάπαυλα των διακοπών για τα Χριστούγεννα θα έκαμπταν το κύμα των καταλήψεων. Όμως το κίνημα δεν εκτονώθηκε και οι καταλήψεις συνεχίζονται στις αρχές Γενάρη του νέου έτους (1991).

Η κυβέρνηση περνάει στην καταστολή με στόχο να σπάσουν οι καταλήψεις με κάθε μέσο. Εγκύκλιοι του Υπουργείου για να ανοίξουν τα σχολεία, διευθυντές που παίρνουν απουσίες και απειλούν τους καταληψίες, ενώ βαλτοί “αγανακτισμένοι γονείς” και πολίτες δημιουργούν βίαια επεισόδια έξω από τις καταλήψεις. Έχοντας από πριν αυτή την εικόνα, η ΟΛΜΕ καλεί στάση εργασίας την πρώτη μέρα έναρξης των μαθημάτων 7 Γενάρη για να συμβάλλουν οι καθηγητές στην αποτροπή τέτοιων μεθοδεύσεων. Δημιουργούνται από τους μαθητές επιτροπές περιφρούρησης, κοινά συντονιστικά με τους φοιτητές ενώ οι τοπικές ΕΛΜΕ βρίσκονται σε συμπαράσταση έξω από τα σχολεία. Οι καθηγητές που αρνήθηκαν να βάλουν απουσίες στους μαθητές λόγω κατάληψης διώκονται πειθαρχικά.

Στην Πάτρα τα επεισόδια παίρνουν μεγαλύτερη έκταση. Το απόγευμα της 8ης Γενάρη ομάδες κρούσης της ΟΝΝΕΔ -οι “Κένταυροι” όπως τους έλεγαν- με επικεφαλής τον Γιάννη Καλαμπόκα, γραμματέα της τοπικής ΟΝΝΕΔ και δημοτικό σύμβουλο Πάτρας, και άλλα στελέχη της ΝΔ, βάζουν σε εφαρμογή το σχέδιο της ανακατάληψης των σχολείων κάτω από τις εντολές του κόμματος. Ήξεραν ότι απολαμβάνουν τη στήριξη των μπάτσων και του κράτους, που θα έκαναν τα στραβά μάτια. Προχωρούν σε βίαιες επιθέσεις σε μαθητές, αλληλέγγυους φοιτητές, γονείς και εκπαιδευτικούς σε σχολεία της πόλης. 

Με λοστό

Στο 3ο Γυμνάσιο-Λύκειο στα Ψηλά Αλώνια, μετά από συγκρούσεις και παρά τη σθεναρή αντίσταση, οι τραμπούκοι της δεξιάς καταφέρνουν να πραγματοποιήσουν αντι-κατάληψη. Κλιμάκιο της ΕΛΜΕ που κατέφτασε στο συγκεκριμένο σχολείο δέχτηκε τη λυσσασμένη επίθεση των ΟΝΝΕΔιτών με σιδερολοστούς, καδρόνια και τσιμεντόλιθους. Ο τραγικός απολογισμός της επίθεσης είναι πολλοί τραυματίες, κάποιοι από αυτούς βαριά. Ο Νίκος Τεμπονέρας, μέλος της ΕΛΜΕ Αχαΐας και των Παρεμβάσεων, πέφτει τραυματισμένος θανάσιμα μετά από χτύπημα με λοστό στο κεφάλι από τον Γιάννη Καλαμπόκα. Η αστυνομία έφτασε πολύ αργά, διευκολύνοντας τους δολοφόνους να ξεφύγουν.

Λίγες ώρες μετά, ξημερώματα της 9ης Γενάρη, επιβεβαιώνεται ο θάνατος του Τεμπονέρα στο νοσοκομείο του Ρίο απ' όπου ξεκίνησε μια πορεία είκοσι χιλιάδων προς τη Νομαρχία Αχαΐας, που ζητούσε να καταδικαστούν οι δολοφόνοι. Για τρεις μέρες στην Πάτρα, την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη ξεσπούν μεγάλα πανεκπαιδευτικά συλλαλητήρια και συγκρούσεις με την αστυνομία. Στις 10 Γενάρη η κηδεία του Νίκου Τεμπονέρα μετατρέπεται σε μια οργισμένη διαδήλωση από την οποία δεν λείπει κανείς. Από τους μαθητές μέχρι τους εργάτες της Πειραϊκής-Πατραϊκής. Την ίδια μέρα η Αθήνα κατακλύζεται από 150.000 μαθητές, φοιτητές και εργαζόμενους, που διαδηλώνουν με σύνθημα “Κάτω η κυβέρνηση των δολοφόνων”. Τα ΜΑΤ προχωρούν σε όργιο καταστολής με χημικά. Βόμβα ασφυξιογόνων αερίων της αστυνομίας έβαλε φωτιά στο κατάστημα “Κ. Μαρούσης” στην Πανεπιστημίου. Οι πυροσβέστες που έσπευσαν στο σημείο δεν κατάφεραν να σβήσουν τη φωτιά γιατί δέχτηκαν και αυτοί επίθεση με χημικά από τα ΜΑΤ. Απότελεσμα να καούν ζωντανοί 4 άνθρωποι που βρίσκονταν στο κατάστημα. 

Ο Υπουργός Παιδείας Κοντογιαννόπουλος παραιτείται και το νομοσχέδιο για την Παιδεία αποσύρεται από τον αντικαταστάτη του στο Υπουργείο Γ. Σουφλιά, ο οποίος ανακοίνωσε ότι ξεκινάει διάλογο από μηδενική βάση για την Παιδεία. Ο Γενάρης του 1991 ήταν ένα τεράστιο πλήγμα για την κυβέρνηση. Κατέρρευσε 2 χρόνια αργότερα κάτω από την πίεση των εργατών και ειδικά της μεγαλειώδους απεργίας της ΕΑΣ ενάντια στην ιδιωτικοποίηση των δημόσιων λεωφορείων.  

Στη δίκη για τον Τεμπονέρα, η ομάδα κρούσης των ΟΝΝΕΔιτών απαλλάχτηκε, ενώ ο ίδιος ο Καλαμπόκας έμεινε μόνο 7 χρόνια στη φυλακή και μετά έγινε διευθυντής στην Εθνική Τράπεζα στον Βόλο. Για τον ηθικό αυτουργό, την ηγεσία της Νέας Δημοκρατίας, η “δικαιοσύνη” ήταν πραγματικά τυφλή, δεν έκανε τίποτα. Όμως το έγκλημα αυτό θα την βαραίνει πάντα όπως και το ίδιο το σύστημα και τον κρατικό μηχανισμό που άφησε να εξελιχθεί η εκστρατεία της βίαιης επανακατάληψης των σχολείων. Δικηγόρος υπεράσπισης του δολοφόνου Καλαμπόκα ήταν ο Μιχάλης Αρβανίτης, βουλευτής της καταδικασμένης πλέον ναζιστικής "Χρυσής Αυγής", επιβεβαιώνοντας τους δεσμούς  της δεξιάς με την ακροδεξιά. 

Το σύνθημα “Λιτότητα, ανεργία, τρομοκρατία, κάτω η Νέα Δημοκρατία” είναι πάλι επίκαιρο.