Κατατέθηκε πρόσφατα στη Βουλή νομοσχέδιο το οποίο έχει στόχο να διευκολύνει και να επιταχύνει τις διαδικασίες για την αναδοχή ενός παιδιού. Το νομοσχέδιο δίνει τη δυνατότητα σε ζευγάρια που έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης να μπορούν να γίνουν ανάδοχοι γονείς. Εφόσον το σύμφωνο συμβίωσης περιλαμβάνει και τα ομόφυλα ζευγάρια, προκύπτει για πρώτη φορά στη χώρα μας η δυνατότητα αυτών των ζευγαριών να γίνουν ανάδοχοι γονείς. Πρόκειται για ένα βήμα στη σωστή κατεύθυνση, μια και η διαδικασία γίνεται απλούστερη, αλλά και ένα σημαντικό βήμα για τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+ οικογενειών. 

Φυσικά οι αντιδράσεις δεν έλειψαν. Η ιερά σύνοδος έσπευσε να δηλώσει ότι «κάθε μορφή (τεκνοθεσίας ή αναδοχής), που αντίκειται στην Ευαγγελική Διδασκαλία και στις παραδόσεις του Λαού μας σε ό,τι αφορά στον ιερό θεσμό της οικογένειας και του γάμου, δεν μπορεί να έχει την αποδοχή της Εκκλησίας». Νέα Δημοκρατία και ΑΝΕΛ δήλωσαν ότι θα  καταψηφίσουν το επίμαχο άρθρο. Ωστόσο, αντιρρήσεις εκφράζονται και από ομάδα βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και από το ΚΚΕ. Τι ακριβώς συμβαίνει;

Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει κάποια θετικά στοιχεία ώστε να βγουν τα παιδιά από τα ιδρύματα και να μεγαλώσουν μέσα στην κοινωνία με ενημέρωση και φροντίδα. Είναι όμως μισό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, καθώς εισάγει διακρίσεις για τα ομόφυλα ζευγάρια και για τους ανάπηρους ανθρώπους.[1] Τα ομόφυλα ζευγάρια που έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης περιλαμβάνονται στην αναδοχή (προσωρινή φιλοξενία, παράλληλη με την βιολογική οικογένεια) αλλά όχι στην παιδοθεσία, στην οποία οι θετοί γονείς αντικαθιστούν τους βιολογικούς σε όλα τα επίπεδα.

Ας σταθούμε στα αντεπιχειρήματα:

1. Οι αντιρρήσεις για το κατά πόσο οι ΛΟΑΤΚΙ+ άνθρωποι μπορούν να είναι καλοί γονείς έχει απαντηθεί όχι μόνο από τους «ειδικούς» και τις στατιστικές έρευνες αλλά και από την ίδια την πραγματικότητα των ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπων που μεγαλώνουν τα βιολογικά παιδιά τους.[2] Οι βασικές προϋποθέσεις για την επιτυχία ενός γονιού έχουν να κάνουν με την σχέση που αναπτύσσει με το παιδί. Αυτή η σχέση καθορίζεται από τη συνολική προσωπικότητα, κατάσταση και διάθεση του γονιού, όχι από τον σεξουαλικό  προσανατολισμό του.

Οι σεξιστικοί φόβοι ότι «αν είσαι γκέι, θα βγει και το παιδί σου γκέι» είναι ανυπόστατοι και διαψεύδονται και από το ότι δεν ισχύει το αντίστροφο (τα γκέι παιδιά έχουν κυρίως στρέιτ γονείς). Ο σεξουαλικός προσανατολισμός καθορίζεται από εντελώς διαφορετικούς  παράγοντες και τα ποσοστά ομοφυλοφιλίας και αμφιφυλοφιλίας (όπου είναι καταγεγραμμένα) είναι τα ίδια σε όλες τις οικογένειες. Οι στατιστικές επίσης δείχνουν θετικά  αποτελέσματα στις περιπτώσεις παιδοθεσίας από ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα.

Σε πρόσφατη δημόσια τοποθέτησή τους, 55 ακαδημαϊκοί ψυχολόγοι από την Ελλάδα και το εξωτερικό δηλώνουν: «Η ανασκόπηση της σχετικής επιστημονικής βιβλιογραφίας καταλήγει στο ξεκάθαρο συμπέρασμα ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός των γονέων δεν έχει μετρήσιμες επιπτώσεις στην ποιότητα των σχέσεων γονέα-παιδιού, στην ψυχική υγεία των παιδιών ή στην κοινωνική τους προσαρμογή».[3]

2. «Ένα παιδί χρειάζεται να έχει δύο σαφώς καθορισμένα και διαχωρισμένα πρότυπα: άντρας – γυναίκα, πατέρας – μητέρα». Το παιδί δεν χρειάζεται να έχει δυο πρότυπα μέσα στο σπίτι του, ζει μέσα στην κοινωνία και μπορεί να παρατηρεί διαφορετικούς τύπους ανθρώπων. Άλλωστε, στη χώρα μας ήδη υπάρχουν χιλιάδες μονογονεϊκές οικογένειες, ενώ στο νομοσχέδιο αναγνωρίζεται και σε μεμονωμένα άτομα το δικαίωμα να γίνονται ανάδοχοι γονείς. Γιατί σ’ αυτές τις περιπτώσεις δεν μιλάει κανείς για «έλλειψη προτύπων»;

Επιπλέον, τα πρότυπα των φύλων όπως μπαίνουν από τις συμβάσεις της πυρηνικής οικογένειας είναι στερεοτυπικά. Δεν είναι όλες οι γυναίκες τρυφερές, ευαίσθητες και καλές νοικοκυρές, όπως δεν είναι όλοι οι άντρες δυναμικοί και επιτυχημένοι επαγγελματικά.[4] Η ανάγκη των «δύο προτύπων» αποτελεί το πιο καπιταλιστικό επιχείρημα. Ο καπιταλισμός, ως οικονομικό και κοινωνικό σύστημα, έχει ανάγκη τον θεσμό της πυρηνικής οικογένειας. Μέσα απ’ αυτήν αναπαράγει την εργατική τάξη φορτώνοντας την ευθύνη και το κόστος στις πλάτες των εργατικών οικογενειών. Τη μετατρέπει επίσης σε φυτώριο όπου αναπαράγεται η αστική ιδεολογία των κυρίαρχων προτύπων και της υποχρεωτικής συμμόρφωσης σε αυτά.

Η ύπαρξη και μόνο των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων αποτελεί διαρκή αμφισβήτηση απέναντι σε αυτή την πατερναλιστική εικόνα-πρότυπο, πόσο μάλλον όταν αυτά διεκδικούν και κερδίζουν δικαιώματα. Γι’ αυτό η Εκκλησία και τα συντηρητικά κόμματα πολέμησαν λυσσαλέα (από θέση αρχής) τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα, όπως το σύμφωνο συμβίωσης, τον πολιτικό γάμο, την αναγνώριση της ταυτότητας φύλου κλπ. Τη θεωρία των προτύπων προβάλλει δυστυχώς και το ΚΚΕ αλλά για διαφορετικούς λόγους (βλ. πιο κάτω).

3. «Δεν είναι έτοιμη η κοινωνία για κάτι τέτοιο». Αυτό προβάλλεται κυρίως από μερίδα βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ και αποτελεί τεράστια υποκρισία γιατί υπονοεί ότι οι ΛΟΑΤΚΙ+ οικογένειες θα υποστούν την περιφρόνηση και το bullying μιας ομοφοβικής κοινωνίας. Ισχύει όμως το αντίθετο: η κοινωνία προχωράει μπροστά λόγω της δράσης της εργατικής τάξης και των κινημάτων, που αντιπαλεύουν τις παλιές σκουριασμένες ιδέες και προκαταλήψεις και διεκδικούν δικαιώματα και αξιοπρέπεια. Έτσι φτάσαμε ως εδώ και έτσι συνεχίζουμε, όχι ικετεύοντας τα πολιτικά κόμματα που κυβερνούν, αλλά αλλάζοντας την κατάσταση μέσα στην κοινωνία. Όπως αναφέρουν οι «Οικογένειες Ουράνιο Τόξο», ήδη μεγαλώνουν τα παιδιά τους χωρίς να φοβούνται διακρίσεις και εκφοβισμό και ο κοινωνικός περίγυρος ανταποκρίνεται θετικά.

Χρειάζεται να σταθούμε απέναντι στην οπισθοδρόμηση που προβάλλουν ΝΔ και Εκκλησία. Η στάση τους θα ήταν περιθωριακή, αν ο ΣΥΡΙΖΑ δεν πάταγε σε δυο βάρκες: «Ναι στην αναδοχή – όχι στην υιοθεσία» (ακόμα και ο όρος υιοθεσία αντί παιδοθεσία είναι οπισθοδρομικός). Αυτό σημαίνει ότι οι ΛΟΑΤΚΙ+ άνθρωποι θεωρούνται «ολίγον» ικανοί για γονείς, ότι μπορούν να παίξουν αυτό το ρόλο προσωρινά αλλά όχι μόνιμα. Οι ίδιοι οι παράγοντες του ΣΥΡΙΖΑ όπως η Φωτίου υπήρξαν απολογητικοί απέναντι στις ομοφοβικές κραυγές, αντιπαραθέτοντας ότι «δεν μπορούν να αποκλειστούν όλα τα ζευγάρια που έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης» (όπως απαιτεί η Εκκλησία), και άρα θα περιληφθούν και τα ομόφυλα, τα οποία βέβαια ρητά αποκλείονται από την παιδοθεσία. Αυτή η υποκρισία αφήνει το περιθώριο να εμφανίζονται σαν υποστηρικτές των ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιωμάτων κόμματα όπως η ΔΥΣΥ και το Ποτάμι, καθώς και η Ε.Ε. (χάρη στην καταγγελία της οποίας ως γνωστόν έγινε η επέκταση του συμφώνου συμβίωσης).

Το ΚΚΕ, όπως αναφέρθηκε, οχυρώνεται πίσω από το επιχείρημα των διπλών προτύπων λέγοντας ότι «(για την) … ομαλή ψυχοσωματική και κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών … είναι απαραίτητο να μεγαλώσουν μέσα σε ένα πλαίσιο όπου είναι διακριτή η σχέση άνδρα – γυναίκας, πατέρα – μητέρας». Με αυτό τον τρόπο, ένα αριστερό κόμμα υπερασπίζεται τα αστικά στερεότυπα για τους ρόλους των φύλων. Όμως, αυτοί οι ρόλοι είναι καταπιεστικοί (περισσότερο για τις γυναίκες αλλά ως ένα βαθμό και για τους άντρες) και υπηρετούν τις ανάγκες  του συστήματος. Είναι ντροπή για το ΚΚΕ να αναπαράγει τα αστικά ιδεολογήματα και τις διακρίσεις κατά των καταπιεσμένων. Ανάλογη στάση είχε δυστυχώς και όταν καταψήφισε την επέκταση του συμφώνου συμβίωσης.

Η Οκτωβριανή Επανάσταση, στην οποία αναφέρεται και το ΚΚΕ, κληροδότησε μια εντελώς διαφορετική παράδοση και έμπρακτη στάση. Με προεδρικά διατάγματα και ειδικές διατάξεις καταργήθηκε το απαρχαιωμένο οικογενειακό δίκαιο και οι νόμοι που ποινικοποιούσαν την ομοφυλοφιλία. Πιο σημαντικό όμως είναι ότι ανοιχτά ομοφυλόφιλοι άνθρωποι ήταν αποδεκτοί στη δημόσια ζωή και κατέλαβαν πολιτικές θέσεις. Δεν ήταν μόνο ελεύθεροι «να κάνουν ό,τι θέλουν στο κρεβάτι τους» αλλά αναγνωρίστηκαν επίσημα οι γάμοι ομόφυλων ζευγαριών. Επιπλέον, χορηγήθηκε υλική και ηθική στήριξη σε διεμφυλικά άτομα για επαναπροσδιορισμό φύλου.

Το νομοσχέδιο για την αναδοχή περιέχει θετικά στοιχεία, αλλά είναι διστακτικό και κουτσουρεμένο από πολλές απόψεις. Απ’ αυτό απουσιάζουν πλήρως οι πολυσυντροφικές οικογένειες, όπως απουσίαζαν και από την επέκταση του συμφώνου συμβίωσης. Παραβλέπονται επίσης οι ΛΟΑΤΚΙ+ άνθρωποι που ανατρέφουν τα βιολογικά ή θετά παιδιά των συντρόφων τους και θέλουν να έχουν την αντίστοιχη νομική κατοχύρωση. Χρειάζεται να απαιτήσουμε πλήρη δικαιώματα για να είναι όλοι οι άνθρωποι και όλες οι οικογένειες ίσες στην αναδοχή και την παιδοθεσία, ανεξάρτητα από σεξουαλικό προσανατολισμό, αρτιμέλεια και αριθμό συντρόφων. Τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή να μπει τέρμα στις διακρίσεις!

Ομάδα Φύλου ΑΝΤΑΡΣΥΑ LGBTQI+

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Γιώργος Νικολαΐδης, «Σχέδιο Νόμου για την Αναδοχή και την Υιοθεσία: “Ώδινεν όρος και έτεκεν μυν”», http://tvxs.gr/news/egrapsan-eipan/sxedio-nomoy-gia-tin-anadoxi-kai-tin-yiothesia-odinen-oros-kai-eteken-myn

[2] «Η παρέμβαση των “Οικογενειών Ουράνιο Τόξο” στην Επιτροπή της Βουλής για το νομοσχέδιο για την αναδοχή», http://t-zine.gr/i-paremvasi-ton-ikogenion-ouranio-toxo-stin-epitropi-tis-voulis-gia-to-nomoschedio-gia-tin-anadochi/

[3] «Παρέμβαση 55 ακαδημαϊκών για την αναδοχή και υιοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια», Η Καθημερινή, http://www.kathimerini.gr/961410/article/epikairothta/ellada/paremvash-55-akadhmaikwn-gia-thn-anadoxh-kai-yio8esia-apo-omofyla-zeygaria

[4] Η τραγική ιστορία της νεαρής μητέρας στη Νέα Σμύρνη που εγκατέλειψε το παιδί της από το φόβο της κατακραυγής είναι μόνο ένα δείγμα της αποτυχίας της πυρηνικής οικογένειας.