Νίκος Μανάβης

Ο πληθυσμός των νησιών του Βορείου Αιγαίου το 2011 ήταν 199.231 κάτοικοι, το 2015 μειώθηκε στα 196.654, όμως το 2017 καταγράφηκε αύξηση στους 203.700 κατοίκους, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, με συνέπεια την αύξηση του τζίρου των τοπικών επιχειρήσεων

Νησιά

Αύγουστος του 2015. Τα πάρκα και οι πλατείες της Μυτιλήνης είναι γεμάτα με πρόσφυγες – μετανάστες/τριες. Κυβέρνηση και κρατικός μηχανισμός αφήνουν τους ανθρώπους αβοήθητους, λίγο αργότερα θα μοιράσουν ζεστό χρήμα στις ακτοπλοϊκές εταιρείες που αναλαμβάνουν την μεταφορά τους. Μια μικρή ομάδα φασιστοειδών κάνει την εμφάνιση της επιτιθέμενη στους πρόσφυγες. Ακροδεξιών απόψεων ξενοδόχοι με δηλώσεις τους σε ΜΜΕ επιτίθενται φραστικά κατά των προσφύγων – μεταναστών/τριών μιλούν για καταστροφή του τουρισμού. Εκείνες τις μέρες πραγματοποιείται σύσκεψη στο Επιμελητήριο Λέσβου όπου μετέχουν σχεδόν όλοι οι τοπικοί φορείς των επιχειρηματιών και ελευθέρων επαγγελματιών. Πρόκειται για τους ίδιους φορείς που λίγες εβδομάδες νωρίτερα προπαγάνδιζαν την υπερψήφιση του «Ναι» στο δημοψήφισμα. Το συμπέρασμα της σύσκεψης ήταν πως οι πρόσφυγες – μετανάστες/τριες καταστρέφουν τον τουρισμό, την οικονομία του νησιού, ενώ αποτελούν υγειονομική βόμβα για την Μυτιλήνη και όλο το νησί. Οι εκπρόσωποι των φορέων απαιτούσαν πάση θυσία αποτροπές. Στην ουσία ζητούσαν να πνίγονται πρόσφυγες ως μέτρο μείωσης των ροών προς το νησί.

Εκείνες τις μέρες ένας φιλελεύθερος οικονομολόγος, στέλεχος της ΝΔ επί δεκαετίες, λέει σε δημοσιογράφο του νησιού: «οι πρόσφυγες αυξάνουν το τζίρο των επιχειρήσεων. Κι ένα πακέτο τσιγάρα να αγοράσει ο καθένας τους αυξάνεται ο τζίρος». Η άποψη του δεν είχε κανένα ψήγμα αριστερής αλληλεγγύης ή ανθρωπισμού. Ήταν μια στενά οικονομική άποψη που έβλεπε τις ευκαιρίες για κέρδη που δημιουργούνταν.

Τρία χρόνια μετά υπάρχουν αρκετά στοιχεία που δείχνουν ότι το προσφυγικό κύμα έχει θετικές επιπτώσεις στην οικονομία της Λέσβου, της Χίου και της Σάμου. Αρνητικές επιπτώσεις υπήρξαν, αλλά η επίδραση τους στις οικονομίες των νησιών ήταν εξαιρετικά περιορισμένες. Κι αν η κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ δεν έπαιζε το ρόλο του «καλού» στο παιχνίδι της ακροδεξιάς εκτροπής στα νησιά θα μπορούσε να τις είχε αντιμετωπίσει δίνοντας τις εύλογες αποζημιώσεις.

Κέρδη και ζημιές στη σκιά της προσφυγικής κρίσης… 

Το 2015 η ελληνική κυβέρνηση αφήνει την διαχείριση της προσφυγικής κρίσης στις ΜΚΟ. Σε πάρα πολλές περιπτώσεις η δράση τους στηρίζεται σε πόρους από αντλούν από τα κρατικά ταμεία ή από επιχορηγήσεις της ΕΕ. Ως τα μέσα του 2016 γίνονται αθρόες προσλήψεις προσωπικού αρχικά στην Λέσβο και στην συνέχεια στην Χίο και στην Σάμο. Τρία χρόνια μετά το κράτος έχει επιλέξει να βγάλει τις ΜΚΟ έξω από κέντρα κράτησης και έχει αναθέσει σε κρατικά ελεγχόμενους οργανισμούς (βλέπε ΚΕΕΛΠΝΟ τις βασικές λειτουργίες τους). 800 εργαζόμενοι απασχολούνται σήμερα στο κολαστήριο της Μόριας, στους 190 ανέρχονται οι εργαζόμενοι/νες σε ΜΚΟ για δράσεις που χρηματοδοτεί το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής, σύμφωνα με τα όσα απάντησε πρόσφατα στην Βουλή ο αρμόδιος υπουργός Δ. Βίτσας. Αν σε αυτούς προστεθούν αυτοί που εργάζονται στον Καρά Τεπέ (καταυλισμός που ελέγχεται από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ), στο ΠΙΚΠΑ (ΜΚΟ Solidarity Lesvos) και σε μια σειρά άλλες ΜΚΟ (π.χ. Ηλιαχτίδα) που έχουν δημιουργήσει δομές υποστήριξης οι εργαζόμενοι/νες στο προσφυγικό –εκτιμούμε– πως ανέρχονται στους 2.000 στη Λέσβο. Αντίστοιχος αριθμός εργαζομένων απασχολούνται στην Χίο και την Σάμο. Πολλοί από αυτούς είναι μόνιμοι κάτοικοι των νησιών, αλλά υπάρχουν και εκείνοι που έχουν μετοικίσει στα νησιά επειδή εκεί βρήκαν δουλειά. Οι μισθοί που δίνει το ελληνικό δημόσιο είναι στα επίπεδα του βασικού μισθού, λίγο καλύτεροι είναι οι μισθοί που δίνουν οι ΜΚΟ και στις δύο περιπτώσεις απέχουν πολύ από το να είναι ικανοποιητικοί. Παρόλα αυτά οι συγκεκριμένες προσλήψεις βοήθησαν στην συγκράτηση της δηλωμένης ανεργίας στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου. Στους 13.260 διαμορφώθηκε ο μέσος όρος των ανέργων που αναζητούσαν εργασία το 2016 στο Βόρειο Αιγαίο, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΑΕΔ. Στους 13.203 ανήλθε ο μέσος όρος των αναζητούντων εργασία ανέργων το 2017. Η οριακή τάση αποκλιμάκωσης δείχνει να συνεχίζεται και το 2018.

Στα νησιά που δέχονται πρόσφυγες έχουν εγκατασταθεί γραφεία των ΜΚΟ, της Ύπατης Αρμοστείας, άλλων διεθνών και κρατικών οργανισμών. Τις υπηρεσίες αυτές στελεχώνουν μεγάλος αριθμός εργαζομένων. Δίπλα σε αυτούς έχουν προστεθεί εκατοντάδες αστυνομικοί και στελέχη της Frontex. Για την στέγαση τους έχουν νοικιαστεί σπίτια, ξενοδοχεία και ολόκληρα συγκροτήματα ενοικιαζομένων δωματίων. Παλιά υπόγεια ή γκαράζ έχουν μετατραπεί σε γκαρσονιέρες όπου στεγάζονται πρόσφυγες. Τα διαθέσιμα ακίνητα στην πόλη της Μυτιλήνης είναι ελάχιστα και πανάκριβα, το ίδιο ισχύει και στα χωριά που βρίσκονται πολύ κοντά στην πόλη. Σχετικό ρεπορτάζ δημοσιεύθηκε στην τοπική εφημερίδα της Λέσβου Εμπρός από την δημοσιογράφο Ανθή Παζιάνου.

Ο πληθυσμός των νησιών του Βορείου Αιγαίου το 2011 ήταν 199.231 κάτοικοι, το 2015 μειώθηκε στα 196.654, όμως το 2017 καταγράφηκε αύξηση στους 203.700 κατοίκους, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής. Η αύξηση του πληθυσμού των νησιών έχει οδηγήσει σε αύξηση του τζίρου των τοπικών επιχειρήσεων. Από την ίδια πηγή προέρχονται τα στοιχεία για την μεταφορά οχημάτων που επιβεβαιώνουν την παραπάνω εκτίμηση. Την περίοδο 2011 – 2014 μεταφέρθηκαν στην ακτοπλοϊκή γραμμή Πειραιάς – Χίος – Μυτιλήνη περίπου 125.000 ανά έτος. Το 2015 εκτινάχθηκαν στα 178.560, το 2016 στα 187.403, ενώ το 2017 στα 138.639. Δηλαδή ο μέσος όρος διαμορφώθηκε στα 168.200 οχήματα ανά έτος (άνοδος 34%). Η αύξηση προήλθε από την μεταφορά φορτηγών που μεταφέρουν εμπορεύματα. Διότι τόσο στην Χίο όσο και στην Λέσβο η εσωτερική τουριστική κίνηση έχει καταρρεύσει και δεν δικαιολογείται αύξηση της μεταφοράς Ι.Χ. Πρόσφυγες, εργαζόμενοι, εθελοντές που έρχονται και διαμένουν στα νησιά συμβάλουν στην αύξηση του τζίρου των τοπικών επιχειρήσεων των νησιών. Η συμβολή τους στην οικονομική μεγέθυνση είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή των τουριστών παρότι έχουν πολύ μικρότερες κατά κεφαλή καταναλωτικές δαπάνες. Τούτο οφείλεται στην μόνιμη διαμονή τους στα νησιά καθ’ όλη την διάρκεια του χρόνου, ενώ αντίθετα οι τουρίστες διαμένουν στα νησιά για μόλις εννιά ημέρες.

Οι πρόσφυγες – μετανάστες/τριες ευθύνονται για την κατάρρευση του τουρισμού, λέει ένας ακροδεξιός ρατσιστικός μύθος. Τι ισχύει στην πραγματικότητα; Το 2016 υπήρξε εξαιρετικά μεγάλη κάμψη στις αφίξεις τουριστών με τσάρτερ στην Λέσβο και την Σάμο. Η Χίος έτσι κι αλλιώς είχε ελάχιστους τουρίστες πολλά χρόνια πριν την μαζική έλευση των προσφύγων. Αλλά τα στοιχεία από τις διανυκτερεύσεις στα ξενοδοχεία δείχνουν άλλη εικόνα. Ειδικότερα οι αφίξεις τουριστών στην Λέσβο το 2015 ήταν 75.764 και το 2016 έπεσαν στις 31.161 πτώση 59%. Το αντίστοιχο ποσοστό στην Σάμο ήταν κοντά στο 40%. Όμως οι διανυκτερεύσεις στα ξενοδοχεία του βορείου Αιγαίου υποχώρησαν κατά 13,24%, από τις 1,764 εκατ. στα 1,530 εκατ. (δημοσιευμένα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής) Το κενό που άφησαν οι τουρίστες το κάλυψαν αστυνομικοί, στελέχη των ΜΚΟ, της Ύπατης Αρμοστείας, της ΕΕ και της Frontex. Κι αν μια ομάδα ακροδεξιών ξενοδόχων της βόρειας Λέσβου δεν εξέφραζε με ένταση το αντιπροσφυγικό της μένος οι απώλειες σε διανυκτερεύσεις θα είχαν μηδενιστεί. Το χειμώνα του 2016 – 2017 αναζητούνταν ξενοδοχεία για στέγαση προσφύγων, οι λίγοι ξενοδόχοι που θέλησαν να διαθέσουν δωμάτια για την στέγαση προσφύγων απειλήθηκαν ανοιχτά πως θα φάνε βροχή καταγγελιών από την προαναφερόμενη ακροδεξιά ομάδα. Οι απώλειες των αφίξεων του 2016 θα είχαν αποκατασταθεί το 2017 και το 2018 αν οι τοπικοί φορείς στη Λέσβο (Δήμος, επιμελητήρια, ξενοδόχοι κλπ.) είχαν φροντίσει να μαζέψουν τα ρατσιστικά και φασιστικά έκτροπα που προκαλούν ορισμένες ομάδες φασιστικών και ρατσιστών. Αυτό δείχνει η περίπτωση της Σάμου η οποία επίσης διαθέτει Hot Spot. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2017 καταγράφηκε αύξηση 20% στις διεθνείς αφίξο-αναχωρήσεις στο αεροδρόμιο της Σάμου. Η αυξητική τάση συνεχίζεται και το 2018 καθώς ως το Μάη έχουν καταγραφεί 33.961 αφίξοαναχωρήσεις από 20.028 (πηγή στατιστικά στοιχεία της Fraport) που είχαν καταγραφεί στο ίδιο διάστημα του 2017. Αντίθετα στην Λέσβο του ρατσιστικού πογκρόμ, όπου ο Δήμαρχος του νησιού δηλώνει ότι δεν νιώθουν ασφάλεια οι κάτοικοι του, κι ο αντιδήμαρχος καθαριότητας αποφασίζει να κάνει έλεγχο διαβατηρίων στην πλαζ της πόλης οι αφίξεις το 2017 ήταν λιγότερες από 43.756 και το 2018 δείχνουν ότι δεν θα ξεπεράσουν τις 50.000.

Ας σημειωθεί επιπρόσθετα πως οι πρόσφυγες αποτελούν σημαντική πελατεία για πολλά δικηγορικά γραφεία των νησιών, για τις αστικές συγκοινωνίες για σούπερ μάρκετ, μπακάλικα, ενώ είναι φθηνό εργατικό δυναμικό για τις αγροτικές και κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις των νησιών.

Το πρόβλημα δεν είναι οι πρόσφυγες, αλλά η πολιτική υπέρ του κεφαλαίου

Όλα τα κόμματα του αστικού πολιτικού συστήματος αντιμετωπίζουν τους πρόσφυγες ως πρόβλημα. Άλλοι ζητούν επιχορηγήσεις από την ΕΕ για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα (όπως ο ΣΥΡΙΖΑ), άλλοι μιλούν ανοιχτά ή συγκεκαλυμμένα για φυσική εξόντωση των προσφύγων (Χρυσή Αυγή). Για εμάς τους κομμουνιστές οι πρόσφυγες – μετανάστες είναι άνθρωποι με ανάγκες και δικαιώματα. Η προσφυγιά είναι πρόβλημα πρώτα από όλα για τους πρόσφυγες – μετανάστες/τριες. Σε δεύτερο βαθμό η προσφυγιά μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα (μικρότερα ή μεγαλύτερα) για τις κοινωνίες που υποδέχονται τους πρόσφυγες ιδιαίτερα όταν αυτοί εγκλωβίζονται – φυλακίζονται σε κολαστήρια όπως της Μόριας στη Λέσβο, της ΒΙΑΛ στην Χίο κλπ. Αγωνιζόμαστε, για να ανατρέψουμε τις αιτίες που δημιουργούν την προσφυγιά, τους ιμπεριαλιστικούς πολέμους, τις περιβαλλοντικές καταστροφές, την άγρια κι απάνθρωπη καπιταλιστική εκμετάλλευση. Αγωνιζόμαστε για να ανατρέψουμε την συμφωνία Ευρωπαϊκής Ένωσης–Τουρκίας κι όλη την αντιμεταναστευτική πολιτική της ΕΕ. Αγωνιζόμαστε για να κλείσουν τα κολαστήρια όπως η Μόρια, να δοθεί η δυνατότητα στους πρόσφυγες να ταξιδέψουν προς τις χώρες προορισμού τους. Κι όσοι από αυτούς θέλουν να ζήσουν στην Ελλάδα είναι καλοδεχούμενοι. Σε αυτή την κατεύθυνση επιδιώκουμε την ανάπτυξη κοινών αγώνων μεταξύ ντόπιων και προσφύγων – μεταναστών. Οι πρόσφυγες είναι κομμάτι της νέας εργατικής βάρδιας, πρέπει να έχουν πλήρη δικαιώματα στην δουλειά, στην μόρφωση, στην υγεία, στην στέγαση κλπ.

Τα αστικά ιδεολογήματα που δείχνουν ως αιτία του προβλήματος τους πρόσφυγες, που μιλούν για δήθεν κίνδυνο ισλαμοποίησης των νησιών, θρέφουν το ρατσισμό και το φασισμό και έχουν ως στόχο να βάλουν διαφορετικά τμήματα της εργαζόμενης πλειοψηφίας να αλληλοεξοντωθούν, ώστε να διαιωνιστεί η κυριαρχία της αστικής τάξης επί των προλεταριακών στρωμάτων.

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ δεν πνίγει τους πρόσφυγες στην θάλασσα όπως έκαναν οι προηγούμενες, εφαρμόζει όμως εξίσου άθλια, απάνθρωπη και δολοφονική πολιτική. Στις 22 Απριλίου παρακολουθούσε το πογκρόμ κατά των προσφύγων στην πλατεία Σαπφούς της Μυτιλήνης και δεν έκανε τίποτα για να το σταματήσει. Συγκάλυψε τους βασανισμούς προσφύγων στην Αστυνομική Διεύθυνση Λέσβου μετά την εξέγερση στην Μόρια την 18^η Ιουλίου 2017. Η εξαθλίωση των προσφύγων, που η ίδια επιβάλει, οδηγεί εκατοντάδες μετανάστριες στην πορνεία, για ένα πιάτο φαΐ, οδηγεί στην εκπόρνευση ανήλικων παιδιών, οδηγεί και σε θανάτους προσφύγων – μεταναστών/τριών από την μην έγκαιρη παροχή ιατρικής φροντίδας, οδηγεί σε βιασμούς μεταναστριών.

Η εφαρμογή των πρόσφατων αποφάσεων της συνόδου κορυφής της ΕΕ θα έχει ως συνέπεια την δημιουργία νέων κολαστηρίων, όπως αυτό της Μόριας.