Εκλογική ανταρσία στην Ιρλανδία

 

του Νίκου Λούντου, από την Εργατική Αλληλεγγύη, 12/02/2020, No 1409 

 

 

Κατέρρευσε ο παραδοσιακός δικομματισμός στις εκλογές που έγιναν στην Ιρλανδία το περασμένο Σάββατο. Τα δύο κόμματα που μονοπωλούν την εξουσία εδώ και 100 χρόνια έπεσαν αθροιστικά στο 43%. Πρώτο κόμμα αναδείχθηκε το Σιν Φέιν με 24,5%, σχεδόν 11 μονάδες πάνω από το αποτέλεσμα του 2016. Από 295 χιλιάδες ψήφους το 2016 έφτασαν τις 535 χιλιάδες. Η έκπληξη ήταν μεγάλη ακόμη και για την ηγεσία του Σιν Φέιν. Αν είχε κατεβάσει και άλλους υποψήφιους θα είχε κερδίσει πολλούς ακόμη βουλευτές, αλλά δεν προέβλεπε τέτοια επιτυχία.

 

Το αποτέλεσμα στέλνει πολύ δυνατό μήνυμα για την πολιτική κατάσταση στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ιρλανδία είναι υποτίθεται το πιο σημαντικό παράδειγμα ανάκαμψης μετά την κρίση. Από “κέλτικη τίγρη” έφτασε στον πάτο του βαρελιού το 2007-2010, είδε το ΑΕΠ της να συρρικνώνεται κατά 21%, η κυβέρνηση διέσωσε τις τράπεζες, κλιμάκωσε τις επιθέσεις με ένα κύμα περικοπών και τελικά έφτασε να καταφύγει στην Τρόικα στα τέλη του 2010 για ένα δάνειο 85 δισεκατομμυρίων ευρώ τα επόμενα χρόνια. Η Ιρλανδία παρουσιαζόταν σαν η καλύτερη μαθήτρια, επιβάλλοντας όσα διέταζε το μνημόνιο κι έτσι στα τέλη του 2013 η κυβέρνηση διαφήμισε ότι πλέον βγαίνει από το μνημόνιο. Ήταν η πρώτη χώρα από όσες μπήκαν σε μνημόνια που μπόρεσε να επιστρέψει στις “αγορές”. Φυσικά, η κυβέρνηση δεσμεύτηκε ότι θα συνέχιζε την απαραίτητη λιτότητα και χωρίς μνημόνιο. Από το 2014 άρχισε και επίσημα η “ανάκαμψη”, το ΑΕΠ ανέβηκε, το χρέος σαν ποσοστό του ΑΕΠ έπεφτε, η ανεργία μειώθηκε. Αν κοιτάξει κανείς μόνο τους αριθμούς, είναι εντυπωσιακοί. Το ΑΕΠ από 222 δις δολάρια το 2010, έφτασε τα 375 δις το 2018.

 

Θα περίμενε κανείς, μιας και η οικονομική κρίση παρουσιάζεται πλέον σαν ένας λόξυγγας που πέρασε, η πολιτική κρίση να ακολουθούσε την ίδια πορεία. Όμως τα πράγματα πήγαν αλλιώς και αυτό που καταγράφεται είναι βαθύτερη πολιτική κρίση και στροφή αριστερά.

 

Πρώτον γιατί η ανάκαμψη δεν άλλαξε τις ζωές των απλών ανθρώπων. Με την κρίση στον τομέα της υψηλής τεχνολογίας χάθηκαν πολλές δουλειές με σχετικά καλούς μισθούς, ενώ η μείωση της ανεργίας που προβάλλουν οι θιασώτες της λιτότητας έγινε με δουλειές κακοπληρωμένες και με χειρότερους όρους. Πολύ λιγότερος κόσμος τώρα έχει δυνατότητα για ιδιόκτητο σπίτι, αλλά το μπουμ στα ακίνητα τα τελευταία χρόνια σημαίνει ότι έχουν εκτοξευθεί οι τιμές των ενοικίων. Στο κέντρο του Δουβλίνου, τα νοίκια κατά μέσο όρο έφτασαν τα 2000 ευρώ το μήνα, ενώ όταν έσκασε η τελευταία φούσκα ήταν 1500. Αυτές οι συνθήκες τριπλασίασαν τους άστεγους μέσα στα τελευταία 5 χρόνια, όχι στα χρόνια της κρίσης, αλλά της “ανάκαμψης”. Ένα άλλο κομμάτι του ψέματος της ανάκαμψης είναι στους ίδιους τους αριθμούς. Ο ιρλανδικός καπιταλισμός συνεχίζει την στρατηγική της “ανάπτυξης” κάνοντας τον μαγνήτη για τις πολυεθνικές με τις συνθήκες φορολογικού παράδεισου που τους προσφέρει. Έτσι, το ΑΕΠ εκτινάσσεται γιατί οι πολυεθνικές δηλώνουν την Ιρλανδία σαν έδρα, ενώ στην πραγματικότητα πολλές φορές δεν επενδύουν το παραμικρό, ούτε προσλαμβάνουν κόσμο.

 

Δεύτερον, ο κόσμος δεν έζησε παθητικά την περίοδο της κρίσης. Υπήρξαν μαζικά κινήματα που έκαναν πολύ κόσμο να ψάξει αριστερά. Ο αγώνας ενάντια στην ιδιωτικοποίηση του νερού έβγαλε στο δρόμο εκατοντάδες χιλιάδες κόσμο. Μετατράπηκε στην κατεξοχήν μάχη ενάντια στην Τρόικα και την κυβέρνηση και νίκησε. Αναγκάστηκαν να αποσύρουν τους μετρητές και να ξεχάσουν το χαράτσι. Μέσα στην ίδια περίοδο εξελίχθηκαν πολιτικές μάχες με νίκες. Το 2015 το 62% ψήφισε σε δημοψήφισμα υπέρ του δικαιώματος του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών που πλέον μετατράπηκε σε νόμο. Το 2018, το 66% ψήφισε υπέρ του δικαιώματος στην έκτρωση, σπάζοντας την πιο αντιδραστική απαγόρευση και τα μούτρα της Καθολικής εκκλησίας. Τον περασμένο Μάη, 82% ψήφισαν υπέρ του δικαιώματος στο διαζύγιο χωρίς τους περιορισμούς που επέβαλε ως τότε το Σύνταγμα (έπρεπε τα ζευγάρια να ζουν χωριστά για ένα διάστημα πριν το διαζύγιο).

 

Τρίτον, κανένα από τα πολιτικά κόμματα που διαχειρίστηκαν τον ιρλανδικό καπιταλισμό δεν κατάφερε να γλυτώσει από την οργή που συσσωρευόταν. Το Φιάνα Φόιλ που κυβέρνησε τα χρόνια της κρίσης και υπέγραψε το μνημόνιο με την Τρόικα κατέρρευσε κατά 24% στις εκλογές του 2011. Όμως ο άλλος πόλος του δικομματισμού, το Φίνε Γκέιλ ανέβηκε και έκανε κυβέρνηση με τη στήριξη του Εργατικού Κόμματος, το οποίο φαινόταν τότε να είναι ο κερδισμένος από την κρίση (είχε άνοδο σχεδόν 10% και μπήκε σφήνα στον δικομματισμό). Αποτέλεσμα; Το 2016 το Εργατικό Κόμμα έπεσε στο 6,6% και τώρα στο 4,4%. Αυτό που ακολούθησε ήταν κυβέρνηση μειοψηφίας του Φίνε Γκέιλ με τη στήριξη του Φιάνα Φόιλ. Έτσι και οι δυο πυλώνες του δικομματισμού έδεσαν τις τύχες τους και συνέχισαν να χάνουν.

 

Τώρα, έχουν να αντιμετωπίσουν τον ερχομό του Σιν Φέιν στο κέντρο της πολιτικής σκήνης. Θα ήθελαν να συνεχίζουν να το αντιμετωπίζουν σαν “ακραίο” πολιτικό φαινόμενο, πολιτική πτέρυγα του ΙRA όπως το αποκαλούν. Όμως πλέον αναδείχθηκε πρώτο κόμμα. Και ξέρουν ότι παρά τις ιδιαιτερότητες της ιρλανδικής ιστορίας, ο πολιτικός ρόλος του Σιν Φέιν δεν είναι επί της ουσίας διαφορετικός από τα κόμματα της ρεφορμιστικής Αριστεράς σε άλλες χώρες. Ο κόσμος ψήφισε Σιν Φέιν ψάχνοντας να απαντήσει στον δικομματισμό από τα Αριστερά. Το ιρλανδικό εκλογικό σύστημα επιβεβαιώνει αυτή την εκτίμηση. Οι ψηφοφόροι στην Ιρλανδία έχουν τη δυνατότητα να ψηφίσουν όλες τις επιλογές τους κατά προτεραιότητες, έτσι ώστε αν δεν εκλεγεί ο βουλευτής που θέλουν, η ψήφος τους περνάει στη δεύτερη προτίμηση. Οι προτιμήσεις των ψηφοφόρων του Σιν Φέιν πάνε συνολικά προς τα Αριστερά. Και οι Πράσινοι βγαίνουν κερδισμένοι, με ένα 7%, ενώ η αντικαπιταλιστική συμμαχία “Αλληλεγγύη - Οι άνθρωποι πάνω από τα κέρδη” όπου συμμετέχει το SWN (η αδελφή οργάνωση του ΣΕΚ στην Ιρλανδία) εξέλεξε πέντε βουλευτές. Παρά την εκλογική πίεση που δέχθηκαν από την άνοδο του Σιν Φέιν, κατάφεραν να εκλεγούν χάρη στις ψήφους δεύτερης προτίμησης.

 

Τα αφεντικά της Ιρλανδίας θα έχουν να διαχειριστούν για πρώτη φορά από τότε που ανεξαρτητοποιήθηκε η χώρα μια τέτοια κατάσταση, να πρέπει να σχηματίσουν κυβέρνηση όπου τον πρώτο λόγο δεν θα έχει ένα από τα παραδοσιακά τους κόμματα. Και μέσα σε συνθήκες που ο ιρλανδικός καπιταλισμός έχει να αντιμετωπίσει τις απρόβλεπτες συνέπειες του Μπρέξιτ, ενώ ο κόσμος δηλώνει με όλους τους τρόπους ότι δεν είναι διατεθειμένος να συνεχίσει να πληρώνει τις επιπτώσεις της κρίσης και της “ανάκαμψης”.

 

Το Σιν Φέιν είναι πρόθυμο να δείξει στην άρχουσα τάξη ότι δεν πρέπει να φοβάται. Η πρωτοβουλία “Άνθρωποι πάνω από τα κέρδη” σε ανακοίνωσή της καλεί το Σιν Φέιν να μην ψάξει συμμαχίες με τα δύο κόμματα του δικομματισμού: “Ζούμε έναν πολιτικό σεισμό. Η Δεξιά τα έχει πολύ δύσκολα μπροστά της. Η έκφραση του θυμού στην κάλπη είναι σημαντική, αλλά για να τον μετατρέψουμε σε πράξη χρειαζόμαστε κινητοποιήσεις. Χρειαζόμαστε ένα μεγάλο κίνημα για το στεγαστικό, για την Υγεία και για τις συντάξεις. Ας ξεκινήσουμε μια πραγματική μάχη για να πάμε την ηλικία συνταξιοδότησης στα 65. Το μέλλον ξημερώνει καλά για την Αριστερά. Αλλά θα παραμείνουμε σταθεροί στην υπόσχεσή μας, ούτε σπιθαμή γης στο Φιάνα Φόιλ και το Φίνε Γκέιλ”.