Γράφει η Ρόζυ Μονάκη

Η ηθοποιός Ρόζυ Μονάκη είναι υποψήφια στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας της ΑΝΤΑΡΣΥΑ

Η δομική κρίση του καπιταλισμού των τελευταίων δεκαετιών προκάλεσε σκληρούς μετασχηματισμούς σε κάθε επίπεδο ζωής. Από τον τρόπο εργασίας, εκπαίδευσης, ψυχαγωγίας μέχρι τον τρόπο που συναναστρεφόμαστε και κοινωνικοποιούμαστε. Η συνεχής φτωχοποίηση της εργαζόμενης κοινωνίας έναντι των συμφερόντων του μεγάλου κεφαλαίου, αποτελεί την ουσιαστική πολιτική επιλογή των αστικών κυβερνήσεων. Μια πολιτική που νομοθετεί τον συνεχή εκπεσμό της ποιότητας ζωής μας, με αντεργατικούς νόμους σκληρής καταπίεσης και υποταγής της εργατικής τάξης, με ιδιωτικοποιήσεις που μετατρέπουν κάθε ανθρώπινο δικαίωμα και ελευθερία σε προϊόντα, με πολεμικές συγκρούσεις που αιματοκυλούν τους λαούς, με την καταστρατήγηση βασικών δημοκρατικών δικαιωμάτων και ελευθεριών, με την επιβολή του κοινωνικού φόβου και του μισανθρωπισμού. Το καπιταλιστικό σύστημα με όλες κυβερνητικές εκδοχές του, οχυρώνεται επιτιθέμενο, βίαια, διαρκώς και εμμονικά, σε κάθε φλέβα ζωής και δημιουργίας.

Το πεδίο του Πολιτισμού, ως ένα κατεχοξήν πεδίο κερδοφορίας του κεφαλαίου αλλά ταυτόχρονα και ως πεδίο διαμόρφωσης ιδεολογικού-αξιακού- ηθικού κώδικά, δεν θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστο από την παραπάνω κρισιακή συνθήκη. Έτσι τις τελευταίες δεκαετίες, με αποκορύφωμα την Κυβέρνηση της ΝΔ και την Υπουργό Λίνα Μενδώνη, βλέπουμε τον, στρατηγικής φύσης, ποιοτικό και ποσοτικό μετασχηματισμό του πολιτιστικού και καλλιτεχνικού γίγνεσθαι.

Όσο αναφορά το κομμάτι της εκπαίδευσης. Οι χρόνιες πολιτικές επιλογές στοχευμένα ενίσχυσαν την ιδιωτική καλλιτεχνική εκπαίδευση και ταυτόχρονα απέκλεισαν τη δυνατότητα ίδρυσης Ανώτατης Δημόσιας και Δωρεάν Καλλιτεχνικής Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης. Με πρόσχημα την επίλυση αυτής της χρόνια αδιέξοδης κατάστασης έρχονται, με το ΠΔ85, να υποβαθμίσουν τα ακαδημαϊκά και επαγγελματικά δικαιώματα των καλλιτεχνών μετατρέποντας τες/ους σε ανειδίκευτες/ους εργάτριες/ες. Αυτό δημιουργεί ένα διπλό κέρδος για το μεγάλο κεφάλαιο της παραγωγής του θεάματος και εκπαίδευσης. Αρχικά πλήττει όλες/ους τους εργαζόμενους/ες (ΙΔΟΧ)στον Δημόσιο τομέα, υποβαθμίζοντας ουσιαστικά όλα τα επαγγελματικά δικαιώματα (μισθούς, άδειες, κλιμάκια, κατάταξη κ.α)και δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για περαιτέρω εκμετάλλευση, με χειρότερες συμβάσεις εργασίας σε όλες/ους τους καλλιτέχνες στην ελεύθερη αγορά εργασίας.

Ταυτόχρονα όμως συντελείται και κάτι πρωτοφανές για την ελληνική καλλιτεχνική παιδεία, η επίσημη είσοδος των κολλεγίων στο ήδη σχεδόν αποκλειστικά ιδιωτικό πεδίο εκπαίδευσης. Με τον νόμο Κεραμέως δίνεται πλέον η δυνατότητα απόκτησης ισότιμων πτυχία με αυτά της Ανώτατης Ακαδημαϊκής Εκπαίδευσης, από τα κολλέγια. Έτσι, με την απουσία Καλλιτεχνικού Πανεπιστημίου Δημόσιου και Δωρεάν, τα κολλέγια θα αποτελούν τον μοναδικό τρόπο απόκτησης αξιοπρεπών ακαδημαϊκό και επαγγελματικών δικαιωμάτων. Φαίνεται λοιπόν πως το κράτος νομοθετεί για ακόμα μια φορά υπέρ του μεγάλου κεφαλαίου, ευνοώντας την συγκεντροποίηση κεφαλαίου και ανοίγοντας διάπλατα την πόρτα σε μια ακόμα πιο εκμεταλλευτική, ταξική και σκληρή ιδιωτική εκπαίδευση (ανεβασμένα δίδακτρα, αμφιβόλου ποιότητας σπουδές, κ.α

Στον τρόπο παραγωγής της εργασίας, η συγκεντροποίηση κεφαλαίου και η συρρίκνωση των μικρών ανεξάρτητων καλλιτεχνών, συντελείται εδώ και χρόνια με τα μεγάλα Ιδρύματα και τους μεγαλοπαραγωγούς. Το κράτος έρχεται φυσικά να διευκολύνει αυτήν την διαδικασία με την συνεχόμενη υποχρηματοδότηση, την σταδιακή μείωση των κρατικών επιχορηγήσεων (2.590.000 το 2021- 1.400.000 το 2022), την έλλειψη ουσιαστικών μέτρων στήριξης και ενίσχυσης των μικρών ανεξάρτητων καλλιτεχνικών ομάδων αλλά και την ευθεία επίθεση προς το κόσμο της εργασίας. Το κλείσιμο των κινηματογράφων Άστορ και Ιντεάλ, χώρων που φιλοξενούν κατεξοχήν ανεξάρτητες κινηματογραφικές παραγωγές, είναι για την κυβέρνηση Μητσοτάκη οι απαραίτητες θυσίες στο βωμό του κέρδους. Η συρρίκνωση της ανεξάρτητης καλλιτεχνικής δημιουργίας, ο πλήρης έλεγχος της και η επιθυμία ενσωμάτωσης της αποτελούν βασικούς στόχους του συστήματος.

Όλα τα παραπάνω πραγματοποιούνται σε ένα κινούμενο έδαφος ανασφάλειας, ανεργίας, μαύρης εργασίας, κακοποίησης, έμφυλων διακρίσεων και εκμετάλλευσης. Η ένταση της επίθεσης στην καλλιτεχνική παραγωγή με τους μισθούς πείνας και τις απλήρωτες ώρες εργασίας, δημιουργεί ένα επικίνδυνο εργασιακό περιβάλλον, ενισχύει τον κλίμα τρομοκρατίας, τον ανταγωνισμό, την ανθρωποφαγία. Οποιαδήποτε καλλιτεχνικό όραμα μετατρέπεται σε εμπορικό προϊόν, οποιαδήποτε καλλιτεχνική δημιουργία ευτελίζεται σε φθηνή τουριστική ατραξιόν. Ο Πολιτισμός που εξάγουν και πουλάνε τα αστικά κόμματα είναι πλήρως συνυφασμένος και με τον τουρισμό -την βαριά βιομηχανία της χώρας. Εδώ και χρόνια, πραγματοποιείται η σταδιακή και μεθοδευμένη μετάλλαξη του κέντρου της Αθήνα, σε μια πόλη προορισμένη στην εικονική τουριστική εμπειρία και ταυτόχρονα σε ένα χωρικό πεδίο εκμετάλλευσης για εύκολο χρήμα χωρίς καμία μέριμνα και φροντίδα για την Πολιτισμική κληρονομία ( βλ. Μπετό στην Ακρόπολη). Από την εκτόξευση των ενοικίων και airbnb, τα σχέδια για το θέατρο Εμπρός, τον ημιτελή μεγάλο περίπατο, τις αναπλάσεις λόφων και πάρκων μέχρι και τα μέτρο σε ιστορικές πλατείες, αποτελούν μέρη του ίδιου στρατηγικού σχεδίου. Όλα αυτά με απευθείας αναθέσεις, χωρίς διαφανείς αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, με γρήγορες διαδικασίες και μίζες, συνθέτουν το όραμα της αστικής πολιτικής και των κυβερνήσεων που την ακολουθούν για την πόλη και τον Πολιτισμό.

Ταυτόχρονα, για την πλήρη υπαγωγή του πεδίου του Πολιτισμού στους νόμους και το αξιακό πλαίσιο του κέρδους και της ελεύθερης αγοράς παρατηρείται και η προσεκτικά σχεδιασμένη διαδικασία συρρίκνωσης του ποσοστού των καλλιτεχνών. Μια διαδικασία που νομοθετήθηκε και με την κατάργηση των καλλιτεχνικών μαθημάτων στην Δευτεροβάθμια εκπαίδευση ( Α’ και Γ’ Λυκείου), σε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα σπουδών με ελάχιστες ώρες αφιερωμένες στις τέχνες. Η μείωση αυτή, κάνει σχεδόν αδύνατη την επαγγελματική επιλογή μιας τέχνης, ενισχύοντας το ιδεολόγημα της καλλιτεχνικής δημιουργίας, όχι ως αποδεκτή επαγγελματική επιλογή και τον/την καλλιτέχνη όχι ως ένα εργαζόμενο κομμάτι της κοινωνίας αλλά ως παρία-χομπίστα. Η μείωση του αριθμού των καλλιτεχνών αποσκοπεί στον πλήρη έλεγχο του καλλιτεχνικού αποτελέσματος, στον τρόπο παραγωγής του και στον τρόπο εκμετάλλευσης και απομύζησής του.

Με λίγα λόγια η επίθεση δεν στρέφεται γενικά ενάντια στην καλλιτεχνική παραγωγή και τους καλλιτέχνες αλλά έχει ταξικό πρόσημο. Δεν χτυπιέται ο Πολιτισμός των Αρίστων, της αστικής τάξης, των παιδοβιαστών, των μεγαλοπαραγωγών του θεάματος, της αναπαραγωγής του αρχαίου ελληνικού ιδεώδους, της συγκρότησης εθνικής ταυτότητας, της ρηχής διασκέδασης, της εμπορευματοποίησης, της υποταγής. Αντιθέτως χτυπιέται ο πιο ανεξάρτητος, ταξικός, εν δυνάμει επικίνδυνος και ανατρεπτικός Πολιτισμός. Χτυπιούνται οι καλλιτέχνες που δεν αποσκοπούν στην κερδοφορία αλλά στο προχώρημα της ίδιας της τέχνης.

Οι κυβερνήσεις των τελευταίων χρόνων ( ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ,ΠΑΣΟΚ) ενορχηστρώνουν την επικείμενη στρατηγική αλλαγή με πλήρη συνείδηση και αποτελούν τους βασικούς υπαίτιους της κατάστασης. Σε απάντηση όλων αυτών οι καλλιτέχνες βγήκαν στους δρόμους. Τα σπουδαστά και τα εργαζόμενα στο χώρο των τεχνών βίωσαν την φλόγα ενός κινήματος. Έκαναν συνείδηση τη δύναμή του συλλογικού πολιτικού αγώνα διαρκείας, το αίσθημα του ανήκειν στο ευρύτερο εργατικό κίνημα, την σημασία του μάχιμου συνδικαλισμού και την απεργία διαρκείας ως νικηφόρα μορφή αγώνα. Έθεσαν το ζήτημα της ικανοποίησης των αιτημάτων στο εδώ και στο τώρα. Αυτοοργανώθηκαν και διαχειρίστηκαν τις κρατικές σκηνές, δημιουργώντας πολιτικές και καλλιτεχνικές ζυμώσεις που κρύβουν μέσα τους την δύναμη της ποιητικής αναταραχής και της δημιουργικής καταστροφής όλων των στεγανών.

Για δύο μήνες, ο κόσμος της τέχνης έδωσε τα δικά του πολύμορφα και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στον δρόμο της διεκδίκησης. Η πολιτική ωριμότητα της συνειδητοποίησης, πως αποτελούν κρίκο της εργαζόμενης κοινωνίας τους ένωσε με τα υπόλοιπα αγωνιζόμενα κομμάτια της κοινωνίας σε ένα κοινό μέτωπο ΠΑΙΔΕΙΑΣ-ΥΓΕΙΑΣ-ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ. Το κίνημα των καλλιτεχνών αποτελεί πηγή έμπνευσης για τους αγώνες του μέλλοντος και απόδειξη πως ο καλλιτεχνικός κόσμος είναι απαραίτητο και αναγκαίο μέρος του.

Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, απόλυτα επηρεασμένη από τις κινηματικές διαδικασίας παλεύει για μια τέχνη απελευθερωτική και χειραφετητική. Μια τέχνη που αποτελεί καταφύγιο για τις ψυχές των ανθρώπων και ταυτόχρονα καθρέφτη τους. Που αναποδογυρίζει την πραγματικότητα και δίνει σχήμα στα όνειρα. Μια τέχνη που κλέβει εικόνες από το άγνωστο και ανοίκειο μέλλον.

Έναν Πολιτισμό στις ανάγκες του λαού και της εργαζόμενης κοινωνίας. Δημόσιος και Δωρεάν, καθολικά προσβάσιμο. Που θα διεγείρει τις αισθήσεις και τα ένστικτα ενώ ταυτόχρονα θα στοχεύει στην διαπαιδαγώγηση και στη ψυχαγωγία και θα προάγει τον άνθρωπο ως δημιουργό των όρων ζωής του. Ένα Πολιτισμό ενάντια σε κάθε μορφή εμπορευματοποίησης και εργαλειοποίησης. Ανεξάρτητο από τις επιταγές του μεγάλου κεφαλαίου του θεάματος.

Ένα Πολιτισμό που εξασφαλίζει αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας στους εργαζόμενους/ες του. Με συλλογικές συμβάσεις εργασίες που κατοχυρώνουν επαγγελματικά δικαιώματα και ένα ασφαλές και υγιή περιβάλλον. Μακριά από την λογική της απλήρωτης εργασίας, των κακοποιητικών συμπεριφορών, των έμφυλων διαχωρισμών.
Ένα Πολιτισμό που θα ενισχύει με κάθε τρόπο την ανεξάρτητη καλλιτεχνική δημιουργία, την έρευνα και τους πειραματισμούς πάνω στις τέχνες.

Ενσωματώνουμε όλα τα δίκαια αιτήματα του κινήματος για κατοχύρωση των επαγγελματικών και ακαδημαϊκών δικαιωμάτων, κατάργηση του ΠΔ85 και την αναβάθμιση των πτυχίων των σπουδαστών/ριών και παλεύουμε για την ίδρυση Δημόσιας και Δωρεάν Ανώτατης Καλλιτεχνικής Εκπαίδευσης.

Ο Πολιτισμός και η Τέχνη δεν είναι κάποιες αφηρημένες θεωρητικές έννοιες, είναι πεδία συγκρότησης και διαμόρφωσης του τρόπου ζωής και υπάρχουν μέσα σε αυτόν, καθορίζοντας ουσιαστικά την διαμόρφωση συνειδήσεων, τον αισθητικό και ιδεολογικό κώδικα. Δεν μπορούμε να μιλάμε για ανατροπή του καταπιεστικού και εκμεταλλευτικού καπιταλιστικού συστήματος, χωρίς να ασκούμε κριτική στον τρόπο που αυτό επιλέγει να παράγει Πολιτισμό και τέχνη. Η ανατροπή του κυρίαρχου πολιτιστικού προτύπου και η διαμόρφωση νέου, αποτελεί βασικό μέρος του αντικαπιταλιστικού προγράμματος πάλης της ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Για την οργάνωση ενός ισχυρού αντικαπιταλιστικού ρεύματος με κομμουνιστική προοπτική όπου όλες/οι θα είμαστε δημιουργοί των όρων ζωή μας και άρα καλλιτέχνες.

Δημοσιεύθηκε στο pandiera.gr