Παναγιώτης Ξοπλίδης

Ως Μεγάλο Άσχημο Χάος θα μπορούσε να περιγραφεί η οικονομική, κοινωνική και πολιτική κατάσταση στις ΗΠΑ, μετά την οριακή υπερψήφιση του «Μεγάλου Όμορφου Νόμου» (ΒΒΒ), τη συνεχιζόμενη σύγκρουση Τραμπ-Μασκ, αλλά και την εμφάνιση του Ζόχραν Μαμντάνι ως υποψήφιου δημάρχου στη Νέα Υόρκη.

Η μεταστροφή του Ίλον Μασκ από βασικό σύμμαχο και χρηματοδότη του Ντόναλντ Τραμπ σε αντίπαλο, που απειλεί ακόμα και με ίδρυση νέου κόμματος (ενόψει των ενδιάμεσων εκλογών για το Κογκρέσο το 2026), αναδεικνύει την εσωτερική κρίση του οικονομικού κατεστημένου στις ΗΠΑ. Μεταξύ των διατάξεων του (ΒΒΒ) προβλέπεται, άλλωστε, η κατάργηση των επιδοτήσεων προς τα ηλεκτρικά οχήματα, τη στιγμή που η Tesla επιβιώνει, παρά τις ζημιές και τη ραγδαία πτώση των πωλήσεων της, λόγω της κρατικής πίστωσης των 7.500 δολαρίων για κάθε ηλεκτρικό όχημα. Αντίθετα, ο νέος νόμος διατηρεί και ενισχύει φορολογικές απαλλαγές προς τους κολοσσούς πετρελαίου και φυσικού αερίου που λαμβάνουν 760 δισ. δολάρια ετησίως.

Ο Τραμπ απειλεί να διακόψει και τις συμβάσεις των άλλων εταιριών του Μασκ, Space X και Starlink που επίσης είναι κρατικοδίαιτες, με συμβόλαια που δεν έχουν εύκολο αντικαταστάτη. Η Starlink έχει 5.600 δορυφόρους σε τροχιά και ο μοναδικός ανταγωνιστής της είναι η Amazon, η οποία όμως ξεκίνησε το δικό της Project Kuiper για εκτόξευση δορυφόρων μόλις φέτος. Πιθανή ακύρωση της σύμβασης της Space X με τη NASA θα είχε ως συνέπεια την απόλυτη εξάρτηση του αμερικανικού διαστημικού προγράμματος από τη Boeing, η οποία όμως είχε δύο θανατηφόρα ατυχήματα στα αεροσκάφη 737 MAX και θεωρείται αναξιόπιστη εναλλακτική λύση.

Το νέο φορολογικό νομοσχέδιο, οι επιπτώσεις του πολέμου των δασμών, η σύγκρουση του προέδρου των ΗΠΑ με τον μέχρι πρόσφατα χορηγό του, Ίλον Μασκ, καθώς και η «ταυτότητα» του υποψηφίου των Δημοκρατικών για τη δημαρχία της Νέας Υόρκης συνθέτουν ένα περίπλοκο σκηνικό, που επιβεβαιώνει ότι οι ΗΠΑ έχουν εισέλθει σε περίοδο καμπής.

Οι συνεχείς παλινωδίες σε σχέση με τους δασμούς, από την πλευρά τους, έχουν καταφέρει σοβαρό πλήγμα σε μεγάλες εταιρείες που εξαρτώνται από την παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού, έχοντας παραλύσει τα επενδυτικά τους σχέδια εν αναμονή της σύναψης συμφωνιών με διάφορες χώρες. Ο «εμφύλιος» μεταξύ αμερικανικών επιχειρήσεων ή οικονομικών κλάδων προκαλεί ή ενισχύει τους πολιτικούς τριγμούς, καθώς η προσπάθεια μείωσης του δημόσιου ελλείμματος αποτυγχάνει, οι στρατιωτικές δαπάνες εκτοξεύονται ενώ παραμένουν οι κίνδυνοι για μαζική εκροή κεφαλαίων από τη Wall Street και καταγράφεται μεγαλύτερη αποδυνάμωση των αμερικανικών ομολόγων και του δολαρίου.

Σε αυτό το πλαίσιο, της κλιμακούμενης κρίσης εντός του αμερικανικού καπιταλισμού, εμφανίστηκε ως υποψήφιος δήμαρχος στη μητρόπολή του ο Μαμντάνι – σοσιαλιστής, κατά δήλωση του. Ο 33χρονος πολιτικός, μέλος των Σοσιαλιστών Δημοκρατικών (DSA), έγινε Αμερικανός πολίτης μόλις το 2018 και θα μπορούσε πράγματι να γίνει στόχος της εκστρατείας σε βάρος μεταναστών που απειλεί εκατομμύρια Λατίνους, αλλά και μια «ελίτ» που προέρχεται από τα ακαδημαϊκά στρώματα και στρατεύτηκε στο κίνημα αλληλεγγύης προς τον παλαιστινιακό λαό. Τα δύο μεγάλα κινήματα που εκδηλώθηκαν πρόσφατα ήταν αυτά, εξάλλου, που έδωσαν φτερά στην προεκλογική εκστρατεία του Μαμντάνι, αποτυπώνοντας την πολιτική αναζήτηση μεγάλων τμημάτων της νεολαίας και λαϊκών στρωμάτων.

Τα ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία των ψηφοφόρων του αναδεικνύουν και τις αντιφάσεις της πολιτικής επιρροής του. Κέρδισε εύκολα τα νοικοκυριά μεσαίου και ανώτερου εισοδήματος, ενώ ο Κουόμο, ο αντίπαλος του από το κατεστημένο των Δημοκρατικών, τον ξεπέρασε στις γειτονιές των υπερπλουσίων. Ο Κουόμο κέρδισε, όμως, και τα νοικοκυριά με χαμηλότερο εισόδημα (49% προς 38%), τους μαύρους ψηφοφόρους (51% προς 34%), το Μπρονξ και περιοχές που κατοικεί η παραδοσιακή εργατική τάξη. Ο Μαμντάνι σάρωσε στις πιο μορφωμένες κατηγορίες και μεταξύ των Ασιατών μεταναστών, αλλά οριακά τους Λατίνους. Είχε την υποστήριξη των σωματείων των δημοσίων υπαλλήλων, των εργαζομένων στον οπτικοακουστικό τομέα, των καθηγητών πανεπιστημίου και μεγάλη επιρροή στον κόσμο της τέχνης και του πολιτισμού. Αυτοί οι κλάδοι είναι πολυπληθείς στη Νέα Υόρκη αλλά έχουν και υψηλές αμοιβές σε σύγκριση με άλλα εργατικά στρώματα ή τα εντελώς περιθωριοποιημένα που αδυνατούν να κατανοήσουν τη ρητορική των νέων κινημάτων ή τη χρήση των καινοτόμων μορφών προεκλογικής εκστρατείας.

Όσον αφορά το ζήτημα της «ασφάλειας», ο Μαμντάνι προτείνει τη δημιουργία μιας «αστικής φρουράς» με ευθύνη για τις μεταφορές και την κοινωνική εργασία, ώστε να απελευθερωθεί ένας σημαντικός αριθμός αστυνομικών για την «καταπολέμηση του εγκλήματος», απορρίπτοντας ρητά την ιδέα αποχρηματοδότησης της αστυνομίας, ένα από τα βασικά αιτήματα του κινήματος «Black Lives Matter». Παράλληλα, εξήγγειλε ένα ευρύ πρόγραμμα απαλλαγής από φόρους για τις μικρές επιχειρήσεις.

Αυτός ο πολιτικός ρεαλισμός συνοδεύεται, βέβαια, από τις εξαγγελίες περί αύξησης της φορολόγησης στις επιχειρήσεις του μεγάλου κεφαλαίου που εδρεύουν στη Νέα Υόρκη και από συνθήματα στήριξης μιας «παγκόσμιας Ιντιφάντα». Το περιοδικό Jacobin US επαινεί την «κοινή λογική» του Μαμντάνι που απέφυγε την παγίδα της «μαξιμαλιστικής ρητορικής», αλλά ο Τραμπ και ο οχετός της ακροδεξιάς τον χαρακτηρίζουν «τρελό κομμουνιστή». Την αλήθεια έσπευσαν να αποκαταστήσουν μεγάλα διεθνή ΜΜΕ που επιστράτευσαν περισπούδαστους πολιτικούς αναλυτές και προοδευτικά think tank για να εξηγήσουν τη διαφορά μεταξύ ενός δικτύου κοινωνικών παντοπωλείων σε γειτονιές από μια κεντρικά σχεδιασμένη κρατική οικονομία.

Η γενικευμένη σύγχυση είναι τέτοια ώστε, την ίδια στιγμή, ο Στιβ Μπάνον, πρώην σύμβουλος του Τραμπ και βασικό πρόσωπο της διεθνούς ακροδεξιάς, προτείνει την εθνικοποίηση της Space X λόγω των βαθιών δεσμών της με τους πιο ευαίσθητους τομείς της κρατικής άμυνας και ασφάλειας. Μια «τρελή κομμουνιστική» πρόταση που ο Μαμντάνι και το DSA δεν τολμούν να ψελλίσουν!

Ο σύγχρονος ολοκληρωτικός καπιταλισμός παράγει τέρατα, αλλά η αριστερά, ακόμα και ριζοσπαστικά στοιχεία εντός της, τρέμουν την ιδέα να προβάλλουν μια συνολική προοπτική ανατροπής του. Ενισχύονται, έτσι, οι δυνάμεις που απαιτούν τη μεγαλύτερη ενσωμάτωση του DSA εντός του Δημοκρατικού Κόμματος και καταστολής όσων προωθούσαν μια γραμμή πολιτικής ρήξης προς ταξικές θέσεις.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πριν στο φύλλο 12-13 Ιουλίου