Στην πολύ δύσκολη συγκυρία που διανύουμε ως χώρα, η βόρεια Χαλκιδική δυστυχώς έχει το προνόμιο να είναι η πρώτη περιοχή στην οποία επιβάλλεται, με τρόπους που συναντάμε σε τριτοκοσμικές χώρες, ένα μοντέλο ανάπτυξης που οδηγεί στην απόλυτη καταστροφή της. Ο λόγος φυσικά για την μεταλλεία και επεξεργασία χρυσού.

 

Η πιο σύγχρονη μεταλλευτική ιστορία της βόρειας Χαλκιδικής ξεκινά τον Δεκέμβριο του 2003, όταν ο τότε υφυπουργός Οικονομικών και νυν δήμαρχος του Καλλικρατικού Δ. Αριστοτέλη, Χρήστος Πάχτας, μεταβίβασε 317.000 στρ. γης (περίπου το 1/8 της Χαλκιδικής) μαζί με όλες τις εγκαταστάσεις στην εταιρία Ελληνικός Χρυσός (θυγατρική της European Goldfields) αντί 11 εκ. ευρώ, τη στιγμή που η αντικειμενική αξία εκτιμήθηκε στα 408 εκ. ευρώ, απαλλάσσοντας ταυτόχρονα με ειδική τροπολογία την προηγούμενη εταιρία (TVX) από οποιαδήποτε περιβαλλοντική αποκατάσταση.

 

Για τη συγκεκριμένη μεταβίβαση η χώρα κρίθηκε υπόλογη από την Κομισιόν για παράνομη κρατική ενίσχυση προς ιδιωτική επιχείρηση.

 

Η Ελληνικός Χρυσός τον Σεπτέμβριο του 2010 κατέθεσε Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για τη συνολική εκμετάλλευση της έκτασης. Η ΜΠΕ δεν τέθηκε ποτέ σε διαβούλευση με την τοπική κοινωνία.

 

Το ΤΕΕ/ΤΚΜ, έπειτα από εμπεριστατωμένη μελέτη της, εισηγήθηκε την απόρριψή της. Επανερχόμενο μάλιστα με απόφασή του, τονίζει ότι στην ολοκληρωμένη του μορφή, το έργο αποτελεί τεράστιο εγχείρημα για τη φέρουσα ικανότητα της περιοχής, ανατρέπει τις γενικές αρχές χωροταξικού σχεδιασμού και ακυρώνει κάθε δυνατότητα παράλληλης αξιόλογης οικονομικής δραστηριότητας. Η θεώρηση αυτή του ΤΕΕ ενισχύεται από  το ανώτερο στέλεχος της EUROPEAN GOLDFIELDS  Steve Sharpe τον Απρίλιο του 2011, σε οικονομικό φόρουμ στη Ζυρίχη όπου δηλώνει “Δεν αδειοδοτούμε απλώς ένα έργο εδώ… , αδειοδοτούμε το δικαίωμά μας να εκμεταλλευτούμε και να επεξεργαστούμε οποιαδήποτε μεταλλοφορία ανακαλύψουμε στην έκταση της μεταλλευτικής μας ιδιοκτησίας….”

 

Τεκμηριωμένη τοποθέτηση ενάντια στην επέκταση της εξόρυξης έκανε και το Συμβούλιο Περιβάλλοντος του ΑΠΘ, ενώ αίσθηση προκάλεσε και η τοποθέτηση του καθ. Καραμούζη –βαθύ γνώστη τον υδρολογικών δεδομένων της περιοχής– για τις μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στον υδροφορέα της περιοχής.

 

Αυτή η ΜΠΕ των 4.000 σελ., που επί 10 μήνες δεν υπέγραφε η Τ. Μπιρμπίλη, υπεγράφη από τον άνθρωπο για τις “βρώμικες” δουλειές Γιώργο Παπακωνσταντίνου, 5 μόλις μέρες μετά την ανάληψη του ΥΠΕΚΑ.

 

Οι “αυστηροί” περιβαλλοντικοί όροι που επιβάλλονται για την υλοποίηση του έργου γίνονται κουρελόχαρτα πριν προλάβουν καν να εκδοθούν. Μόλις μια εβδομάδα μετά την υπογραφή του υπουργού, στις 15 Ιουλίου, η EUROPEAN GOLDFIELDS δημοσίευσε μιαν ανακοίνωση άκρως αποκαλυπτική για το πραγματικό περιεχόμενο αυτής της υπογραφής από την οποία πληροφορούμαστε:

“Η εταιρεία (μας) ολοκλήρωσε την αναθεώρηση των ποσοτήτων που θα εξορυχθούν στις Σκουριές και την Ολυμπιάδα, σύμφωνα με τις τρέχουσες τιμές των μετάλλων και τα νέα κόστη, για να προσαρμοστούν στην εφαρμογή του επιχειρησιακού μας σχεδίου μετά την αδειοδότηση της ΜΠΕ που έχουμε τώρα.”

Αυτό φυσικά ανατρέπει άρδην όλα τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά των εκσκαφών και των χώρων απόθεσης αποβλήτων αλλά ποιος νοιάζεται γι’ αυτά τώρα. Όπως τονίζεται στην ίδια ανακοίνωση, “η εγκεκριμένη ΜΠΕ επιτρέπει μια φαρδύτερη (και βαθύτερη) επιφανειακή εκσκαφή και επέκταση της διάρκειας της επιφανειακής εξόρυξης”. Τα παραπάνω ουδέποτε διαψεύστηκαν από το ΥΠΕΚΑ.

Στην ίδια ανακοίνωση εξαγγέλεται η εκμετάλλευση των κοιτασμάτων στις θέσεις Τσικάρα, Φισώκα και Πιάβιτσα που δεν εξετάζεται στη ΜΠΕ. Για τις ερευνητικές γεωτρήσεις αλλά ακόμα και για την εκμετάλλευση αυτών των νέων κοιτασμάτων αλλά και όποιου άλλου εντοπιστεί στην πορεία – η εταιρεία δεν χρειάζεται καινούριες άδειες. Έχει φροντίσει γι’ αυτό ο κ. Χ. Πάχτας ως υφυπουργός Εθν. Οικονομίας που για να εξυπηρετήσει την εταιρεία, με το Νόμο 3220/2004 (ΦΕΚ 15Α’/28.01.2004)- άρθρο 52, παρέκαμψε όλη τη νομοθεσία για την προστασία του περιβάλλοντος.

 

Με μια υπόγραφη λοιπόν η Χαλκιδική μετατράπηκε σε ένα απέραντο ορυχείο και μια βαρέως τύπου βιομηχανική περιοχή, χωρίς τη σύμφωνη γνώμη των πολιτών της που ΠΟΤΕ κανείς δεν θέλησε να τους ακούσει. Η βόρεια Χαλκιδική στο απόλυτο έλεος της “ιδιοκτήτριας” εταιρείας. Και ενώ μέχρι το τέλος καλοκαιριού είμαστε στη θεωρία και τις ανακοινώσεις, από το Σεπτέμβριο του 2011 περνάμε και σε έργα.

 

Με μια ελεγχόμενη ως παράνομη γνωμοδότηση του κ Χ. Πάχτα, νυν δημάρχου Αριστοτέλη, και μια επίσης ελεγχόμενη απόφαση του Γ.Γ. της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας-Θράκης κ. Σιώκου, 3.600 στρέμματα του δάσους του Κακάβου αφαιρέθηκαν από το καθεστώς “προστασίας δάσους” και ορίστηκαν ως “Περιοχή βιομηχανιών-βιοτεχνιών συναφών με τη μεταλλευτική δραστηριότητα στις Σκουριές”. Προλειαίνεται έτσι το έδαφος για την  καταστρατήγηση τον προβλεπόμενων στη ΜΠΕ που μιλούσε για κατάληψη-εκχέρσωση 1780 στρεμμάτων στις Σκουριές. Σε “απάντηση” μάλιστα των πρόσφατων κινητοποιήσεων των κατοίκων, ο κ. Θ. Σίωκος με απόφασή του την 29/03/12 παραχωρεί το δημόσιο δάσος των Σκουριών στην εταιρία .

 

Την 20/3 με μια πρωτοφανή για τα ελληνικά δεδομένα κίνηση,  διακόπτεται η παραγωγή στο υπάρχον μεταλλείο, φορτώνονται οι εργαζόμενοι σε λεωφορεία και ανεβαίνουν στο βουνό με την ρητή εντολή να “καθαρίσουν” το βουνό από τους αντιδρώντες στην επένδυση.

 

Η Ελληνικός Χρυσός με πλειοψηφικό πακέτο συμφερόντων του ομίλου Μπόμπολα, είναι σήμερα θυγατρική της καναδικής Eldorado Gold που εξαγόρασε την European Goldfields  έναντι τιμήματος 1,8 δισ. ευρώ τον Δεκέμβριο του 2012. Τα κέρδη των μετόχων στην αμαρτωλή αυτή ιστορία είναι ήδη μυθικά, χωρίς να έχει σκαφτεί ούτε ένα κυβικό μέτρο στο βουνό.

 

Ο κάτοικοι της Β. Χαλκιδικής συνεχίζουν να αγωνίζονται ενάντια στα σχέδια των πολυεθνικών, των μεγαλοεργολάβων και των τοποτηρητών τους.

 

Απέναντι στις προκλήσης της εταιρίας προχώρησαν σε μαζικές κινητοποιήσεις στην Ιερισσό και τη Μεγαλή Παναγία όπου για πρώτη φορά από το 1999, γνώρισαν και την καταστολή από τις δυνάμεις των ΜΑΤ. Η επίθεση της εταιρείας και του κράτους, ατσάλωσε τη θέληση των κατοίκων και σφυρηλάτησε νέους δεσμούς αλληλεγγύης και αγωνιστικότητας.

 

Σε σειρά εκδηλώσεων που πραγματοποιήθηκαν τον Απρίλιο, οι επιτροπές αγώνα έδωσαν το παρών και τον τόνο στην συζήτηση, και συνέδεσαν τον αγώνα τους , με αυτόν των κατοίκων του Κιλκίς και της Θράκης  (δύο περιοχών που επίσης προορίζονται για βορά στις ορέξεις των χρυσοθύρων). Καλούν δε όλους τους Χαλκιδικιώτες στον Κάκκαβο να περάσουν την Πρωτομαγιά και να γνωρίσουν το μαγικό αυτό βουνό.

 

Στον στίβο των δικαστηρίων, έχουν ήδη κατατεθεί τρείς προσφυγές στο ΣτΕ για την ακύρωση της Απόφασης 'Εγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων του ΥΠΕΚΑ. Σε δικαστικό επίπεδο έχει αποφασίσει να κινηθεί και το ΤΕΕ/ΤΚΜ (δεν το έχει πράξει ακόμη) ενώ ο Δικηγορικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης αναίρεσε την δική του αντίστοιχη απόφαση έπειτα από σφοδρές πιέσεις της εταιρίας και προσωπικά του Δημάρχου Χ. Πάχτα.  Να αναφέρουμε εδώ, ότι το Δασαρχείο Αρναίας διέταξε την άμεση διακοπή κάθε εργασίας στις Σκουριές από την ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ.

 

Και στη μέση οι μεταλλωρύχοι

 

Η βόρεια Χαλκιδική παρά τις τεράστιες δυνατότητες που έχει, είναι από τις πιο υποβαθμισμένες περιοχές της Χώρας και καταγράφει τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας. Μόνο αφελείς δεν μπορούν να δουν το κατάντημά της ως συνέπεια της πολιτικής που από τα τέλη του '80 ακόμη την προορίζει για προίκα στους χρυσοθήρες. Αυτός ήταν ο λόγος που συστηματικά εξαιρούνταν από όλα τα αναπτυξιακά σχέδια και τον πακτωλό ευρωπαϊκών κονδυλίων των προηγούμενων χρόνων. Έτσι σήμερα στο περιβάλλον της κρίσης ο πληθυσμός της βρίσκεται στα όρια της επιβίωσης.

 

Σε αυτό το περιβάλλον ήταν πολύ εύκολο για την Ελληνικός Χρυσός και τους ντελάληδές της, να δέσουν στο άρμα τους τους μεταλλωρύχους της περιοχής. Οι δεύτεροι μπροστά στο δίλημμα μεροκάμματο ή ζωή έκλεισαν τα μάτια και τα αυτιά σε όλους όσοι προειδοποιούν για το μή αναστρέψιμο της καταστροφής που θα φέρει η επένδυση . Από αυτό το σημείο όμως μέχρι να αποδεχθούν την μετατροπή τους σε μπράβους της εταιρίας ξεκινώντας στην ουσία έναν εμφύλιο πόλεμο στην τοπική κοινωνία υπάρχει ένα ποιοτικό άλμα που δεν μπορούμε να παραβλέψουμε.  Τεράστιες η ευθύνες βέβαια του υποταγμένου εργοδοτικού συνδικαλισμού και του Εργ. Κέντρου Πολυγύρου που παραβλέπει ότι ο μόνος που απειλεί τελικά τις θέσεις εργασίας στην περιοχή είναι η εταιρία και τα σχέδια της .

 

Η ΑΝΤ.ΑΡ.ΣΥ.Α,  από την ίδρυσή της, τοποθετήθηκε ξεκάθαρα κατά της επιχειρούμενης επένδυσης και στηρίζει με όλες της τις δυνάμεις τον αγώνα για την αποτροπή της καταστροφής από αυτή επιφέρει. Η αποδοχή των σχεδίων των χρυσοθήρων από την τοπική κοινωνία δεν είναι επιλογή αλλά αποτέλεσμα εκβιασμού λόγω της εσκεμμένα περιορισμένης παρουσίας άλλων δραστηριοτήτων. Η απάντηση στην πολιτική του ληστρικού καπιταλισμού , θα είναι η αγωνιστική ταξική ενότητα όλων των εργαζομένων, των λαϊκών στρωμάτων και των αγωνιζόμενων κατοίκων, στην κατεύθυνση της ανατροπής του μονόδρομου που θέλουν να επιβάλουν. Η εργατική τάξη μπορεί να αυτοπροσδιοριστεί και να ανοίξει το δρόμο της χειραφέτησης της, μόνο σε ρήξη με τα συμφέροντα του κεφαλαίου.

 

Εκφράζει δε τη βεβαιότητα ότι η λύση του προβλήματος και η δικαίωση  θα έλθει μέσα από τον καθημερινό πολιτικό αγώνα, μιας και στην ανώμαλη περίοδο που διανύουμε τα ένδικα μέσα μπορεί να αποδειχθούν στείρα.

Και απαιτεί:

• Εθνικοποίηση του ορυκτού πλούτου με κοινωνικό έλεγχο.
• Κατάργηση του χουντικού μεταλλευτικού κώδικα – Αποχαρακτηρισμός της περιοχής από μεταλλευτική. Εκκίνηση διαλόγου από μηδενική βάση με την τοπική κοινωνία για την αναπτυξιακή προοπτική της περιοχής.
• Άμεση αποκατάσταση, από την εταιρία, της περιοχής από τις ζημιές που έχει προκαλέσει η  δράση αυτής και των προκατόχων της.
•  Όχι στην βίαιη επιβολή τριτοκοσμικών μοντέλων «ανάπτυξης» - Αυτοδιάθεση των τοπικών κοινωνιών.

 

 

 

Ειρήνη Ηλιοπούλου. Αρχιτέκτονας 

Νίκος Πλεύρης. Ειδικευόμενος γιατρός στο Γενικό Νοσοκομείο Χαλκιδικής

Φραγκίσκος Ρηγόπουλος. Μεταλλειολόγος Μηχανικός

Γιάννης Στάθης. Τοπογράφος

Σάββας Τσελεπίδης. Αρχιτέκτονας