Οι σερβιτόροι στο Παρίσι δεν θα σου φέρουν ποτέ νερό με τον καφέ σου! Ισως είναι ένα παλιό αντανακλαστικό οικονομίας από την εποχή που οι λογαριασμοί νερού των καταστημάτων ήταν ιδιαίτερα φουσκωμένοι.

Το 1985, ο δεξιός δήμαρχος του Παρισιού Ζακ Σιράκ (αργότερα προέδρος της Γαλλίας), εφαρμόζοντας το νεοφιλελεύθερο δόγμα χωρίζει την πόλη σε δύο τομείς και παραχωρεί το δίκτυο ύδρευσης στις ιδιωτικές εταιρείες Veolia και Suez που κυριαρχούν παγκοσμίως στον τομέα της διαχείρισης του νερού και διοικούνται από πολιτικούς φίλους του. Μέσα σε 15 χρόνια η τιμή του νερού αυξάνεται 260%! Κατά την περίοδο 2004-2011, η τιμή του νερού ανέβαινε 2,66 φορές περισσότερο από τη μέση αύξηση των τιμών των προϊόντων βασικής ανάγκης.

Το 2008 ο νέος σοσιαλιστής δήμαρχος Ντελανοέ, εκφράζοντας τη λαϊκή απαίτηση και με την υποστήριξη των Πρασίνων και του Κομμουνιστικού Κόμματος, καταγγέλλει τις συμβάσεις ιδιωτικοποίησης και δημιουργεί μια νέα δημοτική εταιρεία (Eau de Paris), που αναλαμβάνει εξ ολοκλήρου τη διανομή και την εποπτεία του δικτύου ύδρευσης. Ενοποιεί τις πολυάριθμες ιδιωτικές εταιρείες που διαχειρίζονται τμήματα του συστήματος ύδρευσης σε μία συνεκτική δημοτική αρχή και καταργεί τις υπερτιμολογήσεις των υπηρεσιών. Καταργεί ατομικούς λογαριασμούς, ρολόγια, καταμετρητές και στη θέση τους καθιερώνει μια συλλογική συνδρομή ανά πολυκατοικία.

Το πείραμα αποδεικνύεται πετυχημένο και οδηγεί μέσα στον πρώτο χρόνο σε 8% μείωση των τιμολογίων, εξοικονόμηση 35 εκατομμυρίων ευρώ για τη δημοτική αρχή και 15% εξοικονόμηση στον πόρο. Τα κέρδη επενδύονται στην ανανέωση του δικτύου (που είχε υποβαθμιστεί από τους ιδιώτες) και στη δημιουργία δημοσίου κέντρου έρευνας για το νερό και το περιβάλλον. Χορηγείται επίδομα νερού στις ευπαθείς ομάδες που δεν μπορούν να πληρώσουν και δημιουργούνται πολυάριθμοι κρουνοί για δημόσια χρήση.

Κατά την περίοδο ιδιωτικοποίησης, υπήρχε πλήρης αδιαφάνεια στις αποφάσεις διαχείρισης του νερού, καθώς οι εταιρείες δεν ήταν υποχρεωμένες να ενημερώνουν το δήμο ή άλλη δημόσια αρχή. Σήμερα η δημοτική αρχή είναι υπόλογη στους δημότες. Κατά το Γαλλικό Ελεγκτικό Συνέδριο, («Cour des Comptes») στο σύστημα ιδιωτικοποίησης «η έλλειψη επίβλεψης και ελέγχου των παραχωρημένων δημόσιων υπηρεσιών, επιβαρυμένη από την έλλειψη διαφάνειας, έχει οδηγήσει σε καταχρήσεις». Οι δύο ιδιωτικές εταιρείες καταδικάσθηκαν από τις Αρχές ανταγωνισμού για μη ανταγωνιστική συμπεριφορά, καθώς σύστησαν «κοινοπραξιές» για να επωφελούνται αμφότερες από τις συμβάσεις. Σύμφωνα με πορίσματα του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας, «στον τομέα της ύδρευσης δεν υπήρχε στατιστικώς σημαντική διαφορά στην αξιολόγηση της αποδοτικότητας μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών εταιρειών παροχής».

Μετά το Παρίσι, σε Γκρενόμπλ, Μπορντό και Βρέστη το νερό περνά στους δήμους. Σε άλλες γαλλικές πόλεις ακυρώνονται οι συμφωνίες ιδιωτικοποίησης.

Σε όλη την Ευρώπη επικρατεί η νέα αντίληψη για τη δημόσια διαχείριση του νερού. Οι λαοί της Ευρώπης με την κινητοποίησή τους και με δημοτικές ηγεσίες που πράττουν το στοιχειώδες: υπερασπίζονται τον κοινωνικό χαρακτήρα ενός βασικού αγαθού. Στην Ιταλία το 95% των Ιταλών ψήφισε κατά της ιδιωτικοποίησης του νερού, ενώ στη Γερμανία το σύνολο των υπηρεσιών ύδρευσης ανήκει σε δημόσιους φορείς ή είναι υπό τη εποπτεία των δήμων. Στο άτυπο δημοψήφισμα που έγινε τον Φεβρουάριο του 2011, το 89% των Βερολινέζων τάχθηκε υπέρ της δημοτικοποίησης του νερού, εξαναγκάζοντας την Veolia και την RWE, που έλεγχαν την αγορά του Βερολίνου, να αποχωρήσουν.

Στην Ελλάδα του Μνημονίου, η κυβέρνηση του success story έρχεται και στην περίπτωση του νερού να βάλει σε προτεραιότητα το κέρδος απέναντι σε στοιχειώδη ζητήματα ποιότητας ζωής. Η μετατροπή της χώρας σε αποικία χρέους οδηγεί σε πορεία αντίθετη με τις κατακτήσεις των ευρωπαϊκών λαών.

Σήμερα γνωρίζουμε πού οδήγησε η πολιτική ιδιωτικοποίησης της ύδρευσης στο Παρίσι και πώς ανατράπηκε. Το καθήκον να ανατρέψουμε τους εμπόρους της ζωής των πολιτών της χώρας είναι προφανές. Η υπεράσπιση του δημόσιου κοινωφελούς χαρακτήρα της ύδρευσης και ο κοινωνικός έλεγχος σε όλα τα επίπεδα λειτουργίας, προγραμματισμού, διεύθυνσης, διάρθρωσης των υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης είναι άμεση προτεραιότητα για τις δυνάμεις της ριζοσπαστικής Αριστεράς.

* Αναπληρωτής καθηγητής Αιματολογίας, Faculte de Medecine, Universite Pierre et Maris Curie (Paris VI), υποψήφιος ευρωβουλευτής με την ΑΝΤΑΡΣΥΑ

Δημοσιεύθηκε στην Ελευθεροτυπία, 12/5/2014