Όλγα Κοσμοπούλου, γιατρός,

Υγεία, κοινωνική ευεξία, αξιοβίωτη ζωή, απελευθέρωση

Θεραπεύουμε το φτωχό και το στέλνουμε πίσω στο ίδιο νοσογόνο περιβάλλον

Μια από τις σημαντικότερες παρακαταθήκες του προηγούμενου αιώνα είναι η κατάκτηση της αντίληψης ότι η υγεία είναι κοινωνικό αγαθό και δικαίωμα στο οποίο πρέπει όλοι οι άνθρωποι να έχουν ίση πρόσβαση. Η αντίληψη αυτή δεν προέκυψε εκ του μηδενός. Αποτέλεσε πολύτιμο καρπό των πολυποίκιλων σκληρών κοινωνικών μαχών της περιόδου. Ήταν τα εργατικά κινήματα που επέβαλλαν τους κανόνες υγιεινής στους χώρους εργασίας, τα αξιοπρεπή μεροκάματα, τη βελτίωση των συνθηκών κατοικίας, τη γενίκευση της πρόσβασης στην περίθαλψη για όλους τους κατοίκους των Ευρωπαϊκών τουλάχιστον χωρών. Η αναψηλάφηση της ίδιας της έννοιας της υγείας («Υγεία είναι μια κατάσταση πλήρους σωματικής, νοητικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι απλώς η απουσία νόσου ή αναπηρίας» - ο σχετικός ορισμός του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας) παραπέμπει στην απαίτηση της περιόδου εκείνης για ακόμα περισσότερα, ουσιαστικά για ριζικές κοινωνικές και περιβαλλοντικές αλλαγές που θα οδηγούσαν στην πολυπόθητη «πλήρη σωματική, νοητική και κοινωνική ευεξία».

Η επέλαση της ολοκληρωτικής καπιταλιστικής βαρβαρότητας, όπως την ζούμε τις τελευταίες δεκαετίες, διαβρώνει ύπουλα και μεθοδικά και τις ανθρώπινες κατακτήσεις σε επίπεδο εννοιών. Η μετατροπή του αγαθού της υγείας σε εμπόρευμα ξεκινάει από τον κατακερματισμό του. Για παράδειγμα, ο ασθενής με (πολυπαραγοντικής αιτιοπαθογένειας) έλκος στομάχου δεν είναι πια μια συνολική προσωπικότητα, πχ άνεργος με δύο παιδιά που υποσιτίζονται και δεν έχουν ολοκληρωμένη πρόσβαση στην εκπαίδευση, κλπ, αλλά απλά ένας «χρήστης υγείας» που οφείλει να αγοράσει μια γαστροσκόπηση και τα σχετικά φάρμακα. Ο ηλικιωμένος με γρίπη δεν είναι κάτοικος ψυχρού διαμερίσματος, που δεν ντύνεται ζεστά και δεν τρώει αρκετά για να μην αρρωστήσει, αλλά ένα πανομοιότυπο με άλλα υποκείμενο που θα πρέπει απλά να εμβολιαστεί, να πάρει αντι-ιϊκά και αντιβιοτικά φάρμακα, και να νοσηλευτεί αν χρειαστεί, προκειμένου να «θεραπευτεί» και να επιστρέψει στο ίδιο νοσογόνο περιβάλλον.

Η ιατρική και νοσηλευτική παρέμβαση στην κοινωνία κατακερματίζεται σε ιατρικές και νοσηλευτικές πράξεις που κοστολογούνται, πωλούνται και αγοράζονται. Και ο στόχος ζωής για έναν υγειονομικό, που είναι να υπηρετεί το κοινό καλώς έχειν (ας θυμηθούμε τους γιατρούς, μυθιστορηματικούς ήρωες στο Κάστρο του Κρόνιν που, πιστοί στην αποστολή τους, ανατίναζαν παράνομα τον αγωγό λυμάτων-εστία μόλυνσης για την κοινότητά τους) χάνεται παντελώς από τη στιγμή που και οι ίδιοι οι πολίτες μετατρέπονται σε καταναλωτικά υποκείμενα, «χρήστες υγείας» αποδέχονται τον κατακερματισμό και την αγοραπωλησία, αποποιούμενοι την διεκδίκηση μιας συνολικά αξιοβίωτης ζωής.

Ο κατακερματισμός της ιατρικής παρέμβασης σε ιατρικές πράξεις και η εμπορευματοποίηση των τελευταίων, συνιστά την πλήρη αλλοτρίωση του υγειονομικού από το «αντικείμενο της εργασίας του», που δεν είναι ο άνθρωπος ως μηχάνημα, αλλά ο άνθρωπος ως κοινωνικό κύτταρο.

Η διάβρωση των εννοιών είναι αναγκαία προϋπόθεση για να αποδεχτούν οι πολίτες την εμπορευματοποίηση και ιδιωτικοποίηση της υγείας, ουσιαστικά τον ίδιο τον κοινωνικό δαρβινισμό (ο πλούσιος και ισχυρός θα επιβιώσει, ο φτωχός θα αρρωστήσει και θα πεθάνει πιο εύκολα) ως αναπόφευκτο γεγονός. Έτσι, η πανευρωπαϊκή πολιτική μείωσης δαπανών για την υγεία, το κλείσιμο και η υπολειτουργία δομών, η υποστελέχωση του δημόσιου συστήματος, τα φαινόμενα οικονομικής διαφθοράς, κλπ γίνονται αποδεκτά ευκολότερα. Έτσι, μειώνονται τα κονδύλια για πρόληψη και εμβολιασμούς και δεν ανοίγει ρουθούνι. Εμπεδώνεται η πρακτική να εμβολιάζονται τα παιδιά από ΜΚΟ ή και να μην εμβολιάζονται καθόλου, και δεν διαμαρτύρεται κανείς. Με τον τρόπο του Μιθριδάτη…. Αρχικά οι μετανάστες χωρίς χαρτιά, οι χρήστες ουσιών, οι άστεγοι. Ακολούθησαν οι ανασφάλιστοι, οι πολύ φτωχοί, οι λιγότερο φτωχοί, και πάλι από την αρχή. Και η μαύρη τρύπα όλο και μεγαλώνει…..

Μια ματιά στον τρόπο που είναι δομημένο το σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης στη χώρα μας, αρκεί για να κατανοήσει κανείς την τάση του συστήματος. Όπου, ενόσω ο/η γιατρός γράφει παραπεμπτικά εξετάσεων έχει ταυτόχρονα την υποχρέωση να απαντάει σε ερωτήματα για το κόστος των εξετάσεων. Και είναι όλες σχεδόν «ακριβές»! Όπου, ο ανασφάλιστος ή ο άπορος θα πρέπει υποχρεωτικά να πάρει το φτηνότερο γενόσημο… Όπου δεν είναι καθόλου εύκολο να παραγγελθεί προληπτικός έλεγχος. Όπου τελικά, γίνεται ξεκάθαρο το μήνυμα προς το γιατρό: «δεν είσαι εσύ που ελεύθερα σκέφτεσαι, ερευνάς και αποφασίζεις! Είμαι εγώ, ο λογιστής με το τσεκούρι! Έχεις υποχρέωση να φέρεις στα μέτρα μου την άσκηση της ιατρικής!» Ένα προσανατολισμένο στις ανάγκες του ασθενούς σύστημα, θα μπορούσε αίφνης να στέλνει αντίστοιχα μηνύματα όταν υπάρχει πρόβλημα με τις αλληλεπιδράσεις των φαρμάκων που συνταγογραφούνται… Αλλά, ποιος νοιάζεται για τον ασθενή, όταν κύριο μέλημα του κράτους είναι ο περιορισμός της «σπατάλης»;

Πληθαίνουν οι επιστημονικές δημοσιεύσεις για την αύξηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, για την αύξηση των κοινωνικών ανισοτήτων, για την αύξηση της νοσηρότητας και της θνησιμότητας λόγω της καπιταλιστικής κρίσης, για τις μακροπρόθεσμες συνέπειες που θα έχει η έκθεση των παιδιών σε συνθήκες φτώχειας, για την επίδραση της μακροχρόνιας ανεργίας στη νοσηρότητα. Πληθαίνουν οι αγανακτισμένες φωνές για τους ασθενείς που πεθαίνουν εκτός Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, για τα υποστελεχωμένα τμήματα νοσοκομείων, για τις ελλείψεις.        

Δεν αρκεί να τα μελετάμε και να τα λέμε αυτά. Δεν αρκεί ο λόγος που περιγράφει την κατάσταση και καταγγέλλει. Οφείλουμε κατ’ αρχάς στους εαυτούς μας, αλλά επίσης στις προηγούμενες γενιές που μόχθησαν να περιγράψουν και αγωνίστηκαν να κατακτήσουν το όνειρο μιας αξιοπρεπούς επιβίωσης, να πάμε το όνειρο αυτό ένα βήμα παραπέρα για τις επόμενες γενιές.

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΔΗΜΟΣΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΓΕΙΑΣ

Για να το κάνουμε αυτό, θα πρέπει κατ’ αρχάς να παραδεχτούμε ότι δεν ζούμε σε ένα «ελλειμματικό» κοινωνικό σύστημα, αλλά σε ένα σύστημα ασύμβατο με τη ζωή και την αξιοπρέπεια της μεγάλης κοινωνικής πλειοψηφίας. Ένα αδηφάγο σύστημα που δεν σκοπεύει πια να κάνει καμιά παραχώρηση υπέρ υγείας, ευημερίας, ελπίδας των πολλών.

Συγκεκριμένα, και όσον αφορά την υγεία, θα πρέπει να πούμε όχι στα ξεροκόμματα ιατρικών και νοσηλευτικών πράξεων που μας πετάει το σύστημα. Να αντιταχθούμε στο ιατροβιομηχανικό σύμπλεγμα που αντιμετωπίζει τον ασθενή ως καταναλωτή με σκοπό το κέρδος. Να απαιτήσουμε τη δημιουργία ενός αποκλειστικά δημόσιου συστήματος υγείας πλήρους, με υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας και πρόληψης, κέντρα υγείας, νοσοκομεία και κέντρα εξωνοσοκομειακής αποκατάστασης, με πλήρη χρηματοδότηση μόνο από τον κρατικό προϋπολογισμό, όπου να έχουν ίση πρόσβαση όλοι οι κάτοικοι της χώρας την ώρα της ανάγκης. Φαίνεται δύσκολο και ανέφικτο, αλλά δεν είναι, και παραδόξως, δεν αρκεί.

ΑΓΩΝΑΣ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟ

Κύριο πρόταγμα στον αγώνα για δημόσια υγεία οφείλει να είναι η κατάργηση των κοινωνικών ανισοτήτων (παρεμπιπτόντως έχει πολύ καλά περιγραφεί η σχέση ανάμεσα στην αυξημένη νοσηρότητα και την χαμηλή θέση στην κοινωνική ιεραρχία ακόμα και κατοίκων πλούσιων χωρών, με σχετικά υψηλά εισοδήματα!) και η κατάργηση της φτώχειας. Ο αγώνας για δημόσια υγεία δεν μπορεί να ξεχωριστεί από τον αγώνα για αξιοπρεπή στέγαση, θέρμανση, ύδρευση και επαρκή τροφή για όλους. Από τον αγώνα για αξιοπρεπή διαβίωση των παιδιών και των ηλικιωμένων. Από τον αγώνα για το δικαίωμα στην δημιουργική εργασία. Από τον αγώνα για υψηλής ποιότητας Παιδεία και πρόσβαση όλων στην Τέχνη και τη Δημιουργία. Από τον αγώνα για το περιβάλλον. Από τον αγώνα ενάντια στο ρατσισμό, τον κοινωνικό αποκλεισμό και τον πόλεμο. Εν τέλει, από τον αγώνα ενάντια στον ίδιο τον καπιταλισμό.

Ο αγώνας αυτός δεν μπορεί να οργανωθεί, να γίνει κτήμα και τρόπος ζωής των λαϊκών στρωμάτων, και να είναι νικηφόρος, αν δεν περιγράψουμε με λεπτομέρεια τα όνειρά μας, αν δεν ψηλαφήσουμε με υπαρκτούς όρους, μια νέα, απελευθερωτική κοινωνική πραγματικότητα. Απέναντι στην καπιταλιστική βαρβαρότητα να οικοδομήσουμε και να κατακτήσουμε το πρότυπο ζωής που αρμόζει στον άνθρωπο του 21^ου αιώνα.

εφημερίδα ΠΡΙΝ 25/2/2017

http://prin.gr/?p=13964