• Πέμ, 10/05/2018 - 23:46
Η ανατροπή της συμφωνίας ΗΠΑ - Ιράν οδηγεί σε κλιμάκωση του πολέμου στη Μέση Ανατολή. [του Νίκου Λούντου]
Η ανατροπή της συμφωνίας ΗΠΑ - Ιράν οδηγεί σε κλιμάκωση του πολέμου στη Μέση Ανατολή. 
 
του Νίκου Λούντου
 
Αμέσως μετά την ανακοίνωση του Ντόναλντ Τραμπ ότι η Αμερική αποχωρεί από τη συμφωνία με τον Ιράν το Ισραήλ συγκέντρωσε μεγάλη στρατιωτική δύναμη στα υψίπεδα του Γκολάν και ξεκίνησε επιθέσεις στις συριακές πόλεις Αλ Μπαάθ, Κουνάιτρα ενώ πύραυλος Κρουζ έπληξε τη Δαμασκό. Η επίθεση γίνεται με πυραύλους και αεροσκάφη ενώ κάποιοι μιλούν ακόμα και για ανάπτυξη τανκς μέσα στο συριακό έδαφος. Οι Σύριοι απάντησαν με πυραύλους και ρουκέτες κατά των Ισραηλινών γραμμών στα σύνορα και αναφορά κάνουν λόγο για μάχες.
 
Η προοπτική μιας ξαφνικής κλιμάκωσης δεν είναι απίθανη. Καταγράφηκε στην άνοδο του πετρέλαιου που ξεπέρασε αυτή τη βδομάδα τα 70 δολάρια για πρώτη φορά τα τελευταία 3,5 χρόνια. Κυρίως όμως καταγράφεται στον τρόπο με τον οποίο ρίχτηκε η γαλλική και η βρετανική κυβέρνηση για να πείσει τον Τραμπ να μην σπάσει την συμφωνία. Ο Μακρόν, εκτός από το να γλείφει τον Τραμπ, σε αυτό επικέντρωσε την επίσκεψή του στο Λευκό Οίκο την περασμένη βδομάδα. Ο Υπουργός Εξωτερικών της Τερέζα Μέι, Μπόρις Τζόνσον, έδωσε απανωτές συνεντεύξεις στα αμερικανικά ΜΜΕ. Επέλεξε να βγει και στο πρωινό δεξιό μαγκαζίνο “Fox and Friends” το οποίο λέγεται ότι παρακολουθεί ανελλιπώς ο Τραμπ.
 
Η συμφωνία με το Ιράν που υπογράφηκε το 2015 επί Ομπάμα ήταν ένα σημαντικό βήμα αποκλιμάκωσης της έντασης με το Ιράν. Το Ιράν δεσμεύτηκε ότι παγώνει για οχτώ χρόνια το πυρηνικό πρόγραμμα και ανοίγει τις πύλες των εργοστασίων για 25 χρόνια στους επιθεωρητές για οποιονδήποτε έλεγχο. Σε αντάλλαγμα οι Δυτικές δυνάμεις χαλάρωναν τον οικονομικό κλοιό γύρω από τις εξαγωγές πετρελαίου και το τραπεζικό σύστημα της χώρας. Για τον απλό κόσμο στο Ιράν ήταν σημαντική ανάσα στην καθημερινότητά του. Αλλά και για ολόκληρη τη Μέση Ανατολή ήταν ένα βήμα πιο μακριά από τον τρόμο ενός νέου γενικευμένου πολέμου.
 
Από την πλευρά των ΗΠΑ όμως ήταν παραδοχή της στρατηγικής τους υποχώρησης. Η κυβέρνηση Μπους από το 2001 άρχισε να απειλεί το Ιράν με εισβολή και με “αλλαγή καθεστώτος”. Δεν το έκανε, αλλά εισέβαλε και κατέλαβε το Ιράκ, στα δυτικά του Ιράν, και το Αφγανιστάν στα ανατολικά. Περικύκλωσε το Ιράν με εκατοντάδες χιλιάδες αμερικάνικα στρατεύματα και με νέες βάσεις. Η κυβέρνηση του Ιράν κατέφυγε στην ανάπτυξη της πυρηνικής ενέργειας (όχι όπλων) σαν ένα χαρτί που μπορούσε να παίξει απέναντι σε αυτές τις απειλές. Το δυτικό εμπάργκο κλιμακώθηκε. 
 
Το εμπάργκο δεν είχε ξεκινήσει επί Μπους. Είχε τις ρίζες του στο σοκ που υπέστησαν οι ΗΠΑ όταν αναγκάστηκαν να πάρουν πόδι από το Ιράν μετά την επανάσταση του ‘79 και στη στήριξη που έδωσαν στον Σαντάμ Χουσεΐν όταν επιτέθηκε κατά του Ιράν τη δεκαετία του ‘80. Οι οικονομικές κυρώσεις κορυφώθηκαν επί του Δημοκρατικού προέδρου Μπιλ Κλίντον από τα μέσα της δεκαετίας του ‘90. Τα όνειρα των νεοσυντηρητικών του Μπους, όμως, ότι μπορούσαν να κάνουν ένα βήμα παραπέρα και ότι μέσα από “γρήγορους” πολέμους το 2001 και το 2003 το Ιράν θα έπεφτε, αποδείχθηκαν απατηλά. Το χάος που προκάλεσαν στο Ιράκ ήταν τόσο ανεξέλεγκτο που τελικά οι ΗΠΑ αναγκάστηκαν να στηριχτούν στη βοήθεια του Ιράν για να στήσουν μια σειρά σταθερές κυβερνήσεις. Ακόμη και μέσα στην περασμένη χρονιά, με ιρανική βοήθεια απομονώθηκε το Ισλαμικό Κράτος, αλλά και κόπηκε η πρόσβαση των Κούρδων του Βόρειου Ιράκ στα πετρέλαια του Κιρκούκ. Από την άλλη μεριά, το Αφγανιστάν αντί για σταθερή βάση από την οποία οι ΗΠΑ θα καθόριζαν τις εξελίξεις στην Κεντρική Ασία, μετατράπηκε σε μια τραγωδία χωρίς τέλος.
 
Η κυβέρνηση Ομπάμα, με τη συμφωνία για τα πυρηνικά, αναγκάστηκε να επισημοποιήσει το ρόλο του Ιράν ως ενός από τους αναγνωρισμένους παράγοντες της περιοχής. Τώρα ο Τραμπ και η κυβέρνησή του λένε πως όλα αυτά ήταν λάθη. Κανείς τους δεν ισχυρίζεται ότι το Ιράν δεν τήρησε τη συμφωνία, αυτό το παραδέχονται όλοι. Λένε πως η ίδια η συμφωνία ήταν λάθος.
 
Ανεξέλεγκτοι παίκτες
 
Στις εφημερίδες συζητιούνται διάφορα σενάρια για το αν το Ιράν θα ξαναρχίσει το πρόγραμμα ή αν θα προσπαθήσει να κρατήσει όρθια τη συμφωνία με τα υπόλοιπα μέρη, αλλά και για το τι θα κάνουν οι χώρες της ΕΕ από τη μεριά τους. Όμως τα πράγματα δεν μπορούν με κανένα τρόπο να επιστρέψουν εκεί που ήταν πριν 15 χρόνια. Σήμερα υπάρχουν πολλά περισσότερα ανοιχτά μέτωπα στη Μέση Ανατολή και πολύ πιο ανεξέλεγκτοι παίχτες.
 
Το να προχωρήσουν οι ΗΠΑ άμεσα σε ένα χτύπημα κατά του Ιράν είναι δύσκολο. Όμως υπάρχουν ντόπιοι λύκοι που ακονίζουν τα δόντια τους. Ο Νετανιάχου έστησε ένα γελοίο σόου μπροστά στις κάμερες πριν από λίγες μέρες, για να αποκαλύψει τα “ψέματα του Ιράν”. Μετά τον αγγλογαλλοαμερικανικό βομβαρδισμό τον περασμένο μήνα, το Ισραήλ ήταν το πρώτο που πήρε σειρά και βομβάρδισε βάσεις μέσα στη Συρία, υποτίθεται σε βάρος Ιρανών πρακτόρων. Οι σιωνιστικές εφημερίδες είναι αυτές τις μέρες γεμάτες με ιστορίες για χιλιάδες ιρανικούς πυραύλους μέσα στη Συρία που σημαδεύουν το Ισραήλ και πρέπει να εξουδετερωθούν. Το αποκορύφωμα των απειλών είναι ότι το Ισραήλ λέει πως θα δολοφονήσει τον Άσαντ αν δεχθεί ιρανική επίθεση από συριακό έδαφος.
 
Ο έτερος λύκος είναι η Σαουδική Αραβία. Η σαουδαραβική ηγεσία πιέζει εδώ και καιρό με όλους τους τρόπους να καταργηθεί η συμφωνία με το Ιράν. Για το Ριάντ, η συμφωνία δίνει χρόνο στο Ιράν να απλώσει τα δίχτυα του στη Μέση Ανατολή και να ενισχύσει τη θέση του σαν ανταγωνιστής στον Κόλπο. Τα τελευταία δημόσια ανοίγματα του πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν προς το Ισραήλ, με τις δηλώσεις υπέρ της ύπαρξης του σιωνιστικού κράτους και κατά των Παλαιστίνιων, δείχνουν προς τα πού κινείται η Σαουδική Αραβία. Ένα άρθρο στο περιοδικό Foreign Policy αυτή τη βδομάδα φτάνει να υποστηρίζει με κυνικό τρόπο ότι η μακρόσυρτη εμπλοκή της Σαουδικής Αραβίας στην Υεμένη έχει μεταξύ άλλων στόχο να εκπαιδεύσει το σαουδαραβικό στρατό που δεν είχε ως τώρα σοβαρές εμπειρίες. Ο στρατός του Ιράν, αν και κατά ασύγκριτα φτωχότερος σε εξοπλισμό, είναι αρκετά πιο μπαρουτοκαπνισμένος.
 
Ούτε όλα αυτά εξελίσσονται μέσα σε κενό. Αυτοί οι περιφερειακοί πόλεμοι μπορεί να μην εκφραστούν. Η επιθετικότητα κατά του Ιράν μπορεί να μην εκφραστεί άμεσα στην Τεχεράνη, αλλά ήδη εκδηλώνεται στη Συρία και επηρεάζει το Λίβανο και την Παλαιστίνη. Μετά από εννιά ολόκληρα χρόνια έγιναν εκλογές στο Λίβανο την περασμένη Κυριακή, και βγήκαν ενισχυμένοι στο Κοινοβούλιο η Χεζμπολάχ και οι σύμμαχοί της. Για το Ισραήλ και τη Σαουδική Αραβία αυτό μεταφράζεται σε νίκη του Ιράν. Ο πρωθυπουργός Σαάντ Χαρίρι βγαίνει αποδυναμωμένος μέσα στο ίδιο του το πολιτικοθρησκευτικό μπλοκ. Ας θυμηθούμε πως πριν από μερικούς μήνες, η σαουδαραβική ηγεσία, απήγαγε τον προστατευόμενό της, Χαρίρι, και τον έβαλε να παραιτηθεί μέσω βιντεοσκοπημένου μηνύματος. Ο Χαρίρι τελικά “ξεπαραιτήθηκε” γυρνώντας στο Λίβανο. Οι σαουδάραβες ήθελαν να σφίξουν τα λουριά στον Χαρίρι, απαιτώντας να περιορίσει τη δύναμη της Χεζμπολάχ μέσα στην οικουμενική κυβέρνηση. Μετά τις εκλογές, αυτές οι δυνατότητες περιορίζονται ακόμη περισσότερο. Το Ισραήλ για άλλη μια φορά κάνει λόγο για βομβαρδισμούς.
 
 

Παράλληλα βρίσκονται σε εξέλιξη οι μεγάλες κινητοποιήσεις σε Γάζα και Δυτική Όχθη για τα 70 χρόνια ισραηλινής κατοχής, αλλά και η επικείμενη μεταφορά της αμερικάνικης πρεσβείας στην Ιερουσαλήμ. Οι ισραηλινοί συνεχίζουν να σκοτώνουν άοπλα νέα παιδιά που διαδηλώνουν πυροβολώντας ανεξέλεγκτα πίσω από τους φράχτες και τα τανκς. Οι δυτικοί βομβαρδισμοί στη Συρία τον Απρίλη ήταν πράσινο φως για κλιμάκωση αυτών των εγκλημάτων. Η κατάργηση της συμφωνίας με το Ιράν κανείς δεν ξέρει ποιο από όλα τα κομμάτια αυτού του ετοιμόρροπου ντόμινο θα ρίξει πρώτο