Επαναστατική αριστερά και εκλογές στις νέες συνθήκες

Τα αποτελέσματα των εκλογών του Ιουνίου εκ των πραγμάτων ανοίγουν τη σοβαρή συζήτηση για τη στάση μας, ως επαναστατική αριστερά, απέναντι στις εκλογικές μάχες. Είναι μια κουβέντα που πρέπει να γίνει νηφάλια και κυρίως με ανοιχτό μυαλό και χωρίς «απόλυτες αλήθειες».

Ξεκινώντας θέλω να ξεκαθαρίσω πως δε θεωρώ ότι κάναμε απαραίτητα λάθος που κατεβήκαμε αυτόνομα ή ότι το αποτέλεσμα είναι καταστροφικό. Η Ανταρσύα υπάρχει εδώ και τρία χρόνια, πολύς κόσμος μας γνώρισε (και μας προσέγγισε) στις εκλογές του Μάη και θα ήταν από μία άποψη προβληματικό ένα μήνα μετά να μας δει να εξαφανιζόμαστε ή να ταυτιζόμαστε με άλλα πολιτικά σχέδια. Έχουμε ένα πολύ σημαντικό κεκτημένο λοιπόν και αυτό δεν πρέπει να το υποτιμήσουμε ή να επιτρέψουμε να εξανεμιστεί.

Το αποτέλεσμα, βέβαια, δεν ήταν καλό για εμάς σε καμία περίπτωση. Θεωρώ βασικότατο παράγοντα τον καλπονοθευτικό νόμο, πράγμα που φαίνεται και από το ότι καταποντίστηκαν όλα τα κόμματα που ήταν κάτω από το 3% το Μάη (δείτε και τους σαφώς πιο προβεβλημένους Οικολόγους Πράσινους πχ). Ωστόσο δεν μπορούμε και να φορτώσουμε συνολικά εκεί το ότι από 75.000 ψήφους πήγαμε στις 20.000 ένα μήνα μετά (και με τη στήριξη του ΕΕΚ που είχε πάρει άλλες 6000 ψήφους). Όταν κατεβαίνεις σε μια εκλογική μάχη καλώντας τον κόσμο να σε ψηφίσει και τα ¾ από αυτούς που σε ψήφισαν ένα μήνα πριν τώρα επιλέγουν κάτι άλλο, μάλλον υπάρχει κάποιο ζήτημα με το ότι ή με το πώς κατέβηκες. Η διάσταση μεταξύ κομματικής γραμμής και αντίληψης του κόσμου σου για το ποια είναι τα διακυβεύματα και οι προτεραιότητες σε μια δεδομένη κατάσταση είναι προβληματική, γιατί σίγουρα σε κάποιο βαθμό σε αποξενώνει και σε εμφανίζει εκτός πραγματικότητας στα μάτια των πρώην ψηφοφόρων σου – με κίνδυνο να χαθεί οριστικά η εμπιστοσύνη που σου έδειξαν αρχικά.

Αν ξαναγίνουν λοιπόν εκλογές με παρόμοιους όρους (τόσο από πλευράς εκλογικού νόμου όσο και από πλευράς πόλωσης), τι κάνουμε; Βλέπουμε τον γκρεμό και συνεχίζουμε ευθεία μπροστά, επειδή «έτσι πρέπει»; Λέμε στο λαό, όπως έκανε το ΚΚΕ, «να διορθώσει την ψήφο του»; Κατά τη γνώμη μου κάθε μάχη είναι διαφορετική και δε χωράνε λογικές αυτόματου πιλότου, πόσο μάλλον όταν μιλάμε για την επαναστατική αριστερά και για εκλογές – όχι το βασικό πεδίο δράσης της δηλαδή. Τίποτα δεν πρέπει να είναι δεδομένο. Μπροστά σε μία εκλογική μάχη πρέπει να αναλύεις την κατάσταση, το κεντρικό διακύβευμα των εκλογών για την ταξική πάλη, πώς εσύ παρεμβαίνεις σε αυτό και τι στόχους βάζεις με τη συμμετοχή σου. Υπό αυτό το πρίσμα πρέπει να είναι στο τραπέζι χωρίς ταμπού τόσο το ενδεχόμενο ευρύτερων συνεργασιών πάνω σε κομβικά σημεία όσο και το ενδεχόμενο μη καθόδου.

Λένε μερικοί: δεν επιλέγεις εσύ τις μάχες που σε βολεύουν. Πόσο αταίριαστο για μια αριστερά που επιμένει ότι οι αλλαγές δε θα έρθουν με τις εκλογές! Η αλήθεια είναι ότι επιλέγουμε τις μάχες μας ακόμα και σε κινηματικό επίπεδο. Έχουμε πάει σε ΟΛΑ τα καλέσματα για πορείες πχ; Η αλήθεια είναι πως όχι, ούτε έχουμε τις δυνάμεις για να το κάνουμε αλλά και σε κάποια μπορεί να μη συμφωνούμε πολιτικά με το πνεύμα του καλέσματος. Άρα γιατί να θεωρείται αυτονόητο ότι θα συμμετέχουμε σε ΚΑΘΕ εκλογές, και μάλιστα με τους όρους που θέτει το σύστημα; Προς τι αυτή η εμμονή; Το αν και το πώς θα κατεβαίνουμε πρέπει να αποφασίζεται με κριτήριο το αν στη συγκεκριμένη συγκυρία προωθεί την υπόθεσή μας. Μία καταγραφή του 0,33% και των 20.000 ψήφων εκτιμώ πως δεν την προωθεί. Και επειδή «ή στραβός είναι ο γιαλός ή στραβά αρμενίζουμε», είναι πολύ βολικό να πούμε ότι εμείς… σωστά αρμενίζουμε, ο λαός έκανε λάθος, οπότε να επιμείνουμε στον ίδιο δρόμο μέχρι να το καταλάβει! Και να παγιωθεί στον κόσμο –στην πιο σημαντική στιγμή, τώρα που μας πρωτογνωρίζει- η αντίληψη ότι είμαστε «ένα μικρό ΚΚΕ» (με την κακή έννοια), κίνδυνο για τον οποίο κάποιοι προειδοποιούσαμε και προεκλογικά.

Λένε μερικοί: μα, αν δεν κατεβαίνουμε στις εκλογές αυτόνομα, θα εξαφανιστούμε! Πόσο θεσμολαγνική αντίληψη για ανθρώπους που κατά τα άλλα πιστεύουν ότι οι πραγματικές αλλαγές δεν θα έρθουν κοινοβουλευτικά! Αν η… ίδια μας η ύπαρξη εξαρτάται από τις εκλογές, πάει, το χάσαμε το παιχνίδι! Η Ανταρσύα ζει και αναπνέει στους δρόμους του αγώνα, στα δίκτυα κοινωνικής αλληλεγγύης, στην πολιτική ζύμωση με τον κόσμο. Ή τουλάχιστον έτσι θα έπρεπε να είναι. Δε φτάνει να το λέμε, πρέπει και να το συνειδητοποιήσουμε.

Επίσης ακούγεται κι αυτή η άποψη: Η εκλογική συμπίεση της αντι-ΕΕ αριστεράς συνιστά υποχώρηση της αντικαπιταλιστικής συνείδησης των μαζών και του ριζοσπαστισμού προς όφελος των κοινοβουλευτικών αυταπατών. Καλά κρασιά σύντροφοι! Για άλλη μια φορά ο κόσμος της αριστεράς αποδεικνύεται πιο μπροστά από τις ηγεσίες. Η ψήφος επαναστατών και αντικαπιταλιστών, ακόμα και αναρχικών προς τον Σύριζα δε σημαίνει ότι απέκτησαν ξαφνικά κοινοβουλευτικές αυταπάτες, αλλά το ακριβώς αντίθετο: επειδή δεν έχουν τέτοιες αυταπάτες, γι’αυτό και δε θεωρούν ως την ύψιστη πολιτική τους πράξη την εκλογική ενίσχυση της αντικαπιταλιστικής αριστεράς βρέξει-χιονίσει.

Αυτό που αρνείται να δει ένα μεγάλο μέρος της δικής μας αριστεράς –και αυτό που προσπαθώ να επικοινωνήσω με αυτό το κείμενο- είναι ότι οι όροι με τους οποίους παρεμβαίνουμε στις εκλογές άλλαξαν. Σίγουρα, η κοινωνία δεν αλλάζει μέσα από τις εκλογές, αλλά αλλάζει η κυβέρνηση και έχει και αυτό τη σημασία του, έχει τον αντίκτυπό του στις ζωές των ανθρώπων και στους όρους με τους οποίους διεξάγεται η ταξική πάλη. Αυτό το δίλημμα ήταν εύκολο να απαντηθεί όσο η κυβέρνηση παιζόταν ανάμεσα σε ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, στις «δύο δεξιές», καθώς είχαν πανομοιότυπο πρόγραμμα τα τελευταία τουλάχιστον χρόνια. Το ότι όμως στις τελευταίες εκλογές το δίλημμα από ψευτοδίλημμα έγινε υπαρκτό και ουσιαστικό δύσκολα αμφισβητείται – τουλάχιστον ο ευρύτερος κόσμος της αριστεράς αυτό απέδειξε με το να συσπειρωθεί γύρω από τον Σύριζα. Όποιος θεωρεί ότι θα ήταν το ίδιο ακριβώς αν αντί για κυβέρνηση ΝΔ είχαμε κυβέρνηση Σύριζα –με όλες τις ανεπάρκειες του προγραμματικού του λόγου αλλά και τους μελλοντικούς κινδύνους τύπου Αλιέντε- είναι μάλλον αποκομμένος από την κοινωνία. Πχ όσοι δουλεύουμε με μετανάστες ξέρουμε ότι μια κεντροαριστερή κυβέρνηση δεν θα έφερνε την ανατροπή του συστήματος, αλλά πχ το να αμφισβητηθεί το Δουβλίνο ΙΙ ή το να δοθεί εντολή να χαλαρώσουν οι έλεγχοι και τα πογκρόμ θα βελτίωνε άμεσα τις ζωές χιλιάδων συνανθρώπων μας, το ίδιο και η ακύρωση του χαρατσιού για τα φτωχότερα έστω στρώματα. Θα αρκούσαν αυτά, θα έληγε εκεί η ταξική πάλη; Σαφώς και όχι! Όμως στη συγκεκριμένη συγκυρία, με τους συγκεκριμένους συσχετισμούς δυνάμεων, ο κόσμος θεώρησε ότι αυτό ήταν κάτι χειροπιαστό που θα μπορούσε να διεκδικήσει και να εξασφαλίσει (έστω και προσωρινά) μέσω των εκλογών. Και όταν τόσες οικογένειες έχουν πλέον πρόβλημα επιβίωσης, συγνώμη σύντροφοι αλλά δεν είναι παράλογο κάποιος να βλέπει ως πιο σημαντικό κέρδος για το σήμερα το να μην έβγαινε μία κυβέρνηση Σαμαρά (με ό,τι αυτό συνεπάγεται) από το να πάρει λίγο μεγαλύτερο ποσοστό η Ανταρσύα ή το ΚΚΕ. Ακόμα κι αν… δε βολεύει τους ως τώρα σχεδιασμούς μας, είναι λογικό -ίσως και υγιές- όταν ένας αριστερός ψηφοφόρος λέει «Δεν έχω εκλογικές αυταπάτες, αλλά ψηφίζω. Το να δω μια αλλαγή σε κυβερνητικό επίπεδο επηρεάζει τη ζωή μου πιο άμεσα και χειροπιαστά από το να καταγραφούν διαφορετικοί συσχετισμοί στο εσωτερικό της αριστεράς, άρα θα ψηφίσω πρωτίστως με αυτό το κριτήριο, κι ας διαφωνώ σε πολλά με το συγκεκριμένο κόμμα». Όσοι έχουν μείνει στις εποχές που η αριστερά έκανε απλώς «καταγραφή» στις εκλογές, είναι καταδικασμένοι να συνεχίσουν να τρώνε τα μούτρα τους εκλογικά και να βλέπουν ακόμα και τις 20.000 ψήφους να μειώνονται (ξαναλέω, αν οι συνθήκες και στις επόμενες εκλογές είναι ίδιες με αυτές του Ιούνη, που είναι το πιθανότερο αλλά πολλά αλλάζουν σε τόσο συμπυκνωμένο πολιτικά χρόνο). Ναι, ιδανικά ο κόσμος θα έπρεπε να ψηφίζει με βάση το ποιο κόμμα είναι πιο κοντά στις απόψεις του, αλλά εμείς περισσότερο από όλους ξέρουμε ότι η αστική, αντιπροσωπευτική δημοκρατία δεν είναι πραγματική δημοκρατία, δεν «διορθώνεται» και άρα δεν μπορούμε να εγκαλούμε κάποιον επειδή δεν ψηφίζει όπως… θα έπρεπε. Είναι προφανώς μια συζήτηση που πρέπει να γίνει όταν ξανατεθεί το ερώτημα, αλλά πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι από τώρα για αυτόν τον διάλογο.

Άρα, τι πρέπει να κάνουμε μπροστά στις εκλογικές αναμετρήσεις του επόμενου διαστήματος; Είναι πολύ νωρίς για να το πούμε από τώρα. Όμως πρέπει από τώρα να αποφασίσουμε ότι κάθε εκλογική μάχη είναι διαφορετική και ότι η παρέμβασή μας θα πρέπει να διαμορφώνεται επί της συγκεκριμένης συγκυρίας και όχι με προκαθορισμένες αποφάσεις. Αυτό δε σημαίνει υπαναχώρηση από τη στρατηγική της δημιουργίας του διακριτού πόλου της αντικαπιταλιστικής αριστεράς. Αυτός είναι ένας στόχος που εν πολλοίς έχει ήδη επιτευχθεί και μάλιστα έχει αποδειχθεί επιτυχημένος, καθώς πλέον πολύ περισσότεροι γνωρίζουν ποια είναι και τι λέει η Ανταρσύα από όσους γνωρίζουν τις θέσεις της ΚΟΕ, της ΔΕΑ και λοιπών δυνάμεων που έχουν ενταχθεί μεμονωμένα στον Σύριζα. Να συνεχίσουμε, να διευρύνουμε και να βαθύνουμε τη δημοκρατική λειτουργία του φορέα μας. Στις εκλογές, εφόσον πλέον η αριστερά διεκδικεί ακόμα και την κυβέρνηση, θα πρέπει κι εμείς να κινηθούμε στην κατεύθυνση της δημιουργίας εκείνων των συμμαχιών που σε επόμενη φάση θα επηρεάσουν ακόμα και σε αυτό το επίπεδο – γνωρίζοντας και προπαγανδίζοντας, φυσικά, ότι κάτι τέτοιο μπορεί να λειτουργήσει μόνο συμπληρωματικά και υποστηρικτικά σε ένα ρωμαλέο εργατικό και λαϊκό κίνημα. Σε πρώτη φάση εκτιμώ ότι είναι μάλλον αναπόφευκτο να περάσουμε αρχικά από μία μετριοπαθή κεντροαριστερή κυβέρνηση, που σύντομα θα βρεθεί μπροστά στα αδιέξοδα της άρνησης ουσιαστικών ρήξεων. Η δουλειά μας σε αυτή τη φάση θα είναι περισσότερο ιδεολογική, να μη θρέψουμε τις αυταπάτες του κόσμου ότι μπορεί να είναι και οριστική μια τέτοια λύση και να τον προετοιμάσουμε για πιο ριζοσπαστικές λύσεις στο αμέσως επόμενο διάστημα. Η αυτόνομη εκλογική μας παρέμβαση σε αυτό το διάστημα, όσο υπάρχει το όριο του 3% και κυρίως το μπόνους των 50 εδρών στο πρώτο κόμμα θα είναι δύσκολη, ίσως και άστοχη. Τα ενδεχόμενα τόσο της μη καθόδου όσο και της εκλογικής συνεργασίας πάνω σε κάποια βασικά σημεία θα πρέπει να συζητηθούν χωρίς ταμπού. Για όσους έχουν ακόμα τη φοβία «τι θα πει το ΚΚΕ αν συνεργαστούμε με φιλο-ΕΕ δυνάμεις», θυμίζω ότι το ΚΚΕ μόλις έχασε το μισό του ποσοστό από μια ξεκάθαρα φιλο-ΕΕ δύναμη. Για όσους έχουν το άγχος «και τι θα πούμε στον κόσμο να ψηφίσει αν δεν κατέβουμε, πρέπει να δώσουμε γραμμή», μην αγχώνεστε. Ο κόσμος αποφασίζει μόνος του τι θα ψηφίσει και αυτό μας απέδειξε τον Ιούνη, όταν χάσαμε 55.000 από τους 75.000 ψηφοφόρους που είχαμε το Μάη. Αν θέλουν κάποιες οργανώσεις να «δώσουν γραμμή» ή να κατέβουν αυτόνομα ας το κάνουν, εδώ εξετάζουμε το ενδεχόμενο μη καθόδου της Ανταρσύα, ενός σχήματος που πρέπει πού και πού να υπερβαίνει τις διαθέσεις και τους σκοπούς των επιμέρους συνιστωσών αλλά και να αποδομεί την εκλογολαγνεία. Μάλιστα θεωρώ ότι το να μην κατέβουμε σε κάποιες εκλογές ίσως να μας δώσει και ένα ηθικό πλεονέκτημα στα μάτια κάποιου κόσμου, καθώς θα δείξει ότι δεν είμαστε ψηφοθήρες και ότι οι αγώνες με την Ανταρσύα δεν είναι υλικό προς εκλογική εξαργύρωση.

Υποχώρηση λοιπόν; Καθόλου! Αντίθετα, συνειδητοποίηση ότι οι εκλογές δεν είναι το Α και το Ω της πολιτικής παρέμβασης της Ανταρσύα. Δημοκρατική συγκρότηση και συνεχής λειτουργία των δεκάδων τοπικών επιτροπών που δημιουργήθηκαν το τελευταίο διάστημα. Εμβάθυνση του προγράμματος με ανοιχτές συζητήσεις. Συγκεκριμενοποίηση του αγωνιστικού μετώπου ρήξης και ανατροπής και πρωτοβουλίες για την υλοποίησή του. Διεύρυνση της Ανταρσύα. Συμβολή στη δημιουργία του αναγκαίου σήμερα αντιφασιστικού μετώπου και των δικτύων αλληλεγγύης για την επιβίωση του λαού. Και, κυρίως, αυτό στο οποίο η ακροδεξιά είναι μάλλον πιο μπροστά από εμάς ως τώρα και αυτό αποτυπώθηκε και εκλογικά: Επαφή με τον κόσμο σε κάθε γειτονιά, σε κάθε πόλη, σε κάθε χωριό μέσα από τακτικές εξορμήσεις. Κάθε 2 μήνες να κυκλοφορεί εκλαϊκευμένο υλικό με απαντήσεις πάνω στα θέματα της επικαιρότητας και να φτιάξουμε ομάδες που θα κάνουν εξορμήσεις για να μας γνωρίσει περισσότερο ο κόσμος. Τη δουλειά που κάναμε προεκλογικά να τη συνεχίσουμε σε τακτική βάση και όχι αν και όποτε ξαναγίνουν εκλογές. Έχουμε ένα σημαντικό κεκτημένο το οποίο όμως μπορούμε πολύ εύκολα να χάσουμε αν γυρίσουμε στην εσωστρέφεια και την αναμονή. Ο εκλογικός καταποντισμός μας μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε οργανωτική παράλυση και αποσυσπείρωση αν δεν πάρουμε άμεσα πρωτοβουλίες στο κινηματικό επίπεδο, εκεί δηλαδή που βρίσκεται η ουσία της δράσης μας.

Πάνος Δαμέλος, Τ.Ε. Ν. Κορινθίας