Ενάντια στην ΕΕ του ρατσισμού, του πολέμου και της περιβαλλοντικής καταστροφής

Γιώργος Πίττας και Λέανδρος Μπόλαρης

 

Το νέο Σύμφωνο της ΕΕ θα γραφτεί στα μαύρα κατάστιχα της ευρωπαϊκής ιστορίας δίπλα στα εγκλήματα του δουλεμπόριου, της αποικιοκρατίας, και του αντισημιτισμού που στην πιο ακραία του μορφή στα χέρια του ναζισμού οδήγησε στο Ολοκαύτωμα και στην «Ευρώπη Φρούριο» του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Δεν πρόκειται για υπερβολή. Με τον ίδιο τρόπο που, την δεκαετία του ’30 και του ’40, όχι μόνο η ναζιστική Γερμανία αλλά και άλλα κράτη της Ευρώπης θεσμοθετούσαν νόμους που αντιμετώπιζαν διαφορετικά τους ανθρώπους, Εβραίους, Ρομά, Μαύρους, Σλάβους και άλλους με βάση το κριτήριο της «φυλής», της καταγωγής ή της θρησκείας, έτσι και σήμερα η ΕΕ θεσμοθετεί με τα ίδια κριτήρια για τους πρόσφυγες από την Αφρική και την Ασία –εκτός από τους κάθε είδους βαθύπλουτους «επενδυτές» που παραμένουν ευπρόσδεκτοι.  

 

Γι' αυτό και η ψήφισή του στο ευρωκοινοβούλιο δεν πέρασε χωρίς αντιδράσεις. Ακτιβιστές διέκοψαν τη συνεδρίαση φορώντας μπλούζες που έγραφαν «Αυτό το Σύμφωνο σκοτώνει! Ψηφίστε 'όχι'!», ενώ πετούσαν χάρτινα αεροπλανάκια με τις συντεταγμένες ναυαγίων προσφύγων που έχασαν τη ζωή τους στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ.  Το «σκοτώνει» είναι κυριολεκτικό. Το ανθρώπινο κόστος του δόγματος της «ΕΕ-Φρούριο» μετριέται σε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους: 29.442 πρόσφυγες και μετανάστες έχασαν τη ζωή τους προσπαθώντας να περάσουν τα σύνορα της ΕΕ το 2014-24 και αυτός ο αριθμός θα εκτιναχθεί με το νέο Σύμφωνο. 

 

Kαθ’ όλη τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων τα κόμματα της δεξιάς και της σοσιαλδημοκρατίας –που έδωσαν τελικά την πλειοψηφία- υποχωρούσαν σε κάθε πίεση των ακροδεξιών και φασιστικών κομμάτων σκληραίνοντας κι άλλο τους ρατσιστικούς όρους του Συμφώνου. Κι όταν έφτασε η στιγμή της ψηφοφορίας οι δέκα νόμοι του συμφώνου δεν καταψηφίστηκαν -και σωστά- μόνο από τους ευρωβουλευτές της Αριστεράς και των Πρασίνων. Καταψηφίστηκαν κι από εκείνους της ακροδεξιάς που βλέποντας την ατζέντα της να γίνεται νόμος από το «κέντρο», απαιτούσε ακόμη σκληρότερα μέτρα!  

 

Το νέο σύμφωνο της ΕΕ στην ουσία καταργεί τη σύμβαση της Γενεύης για τους πρόσφυγες. Αυτό ήδη συμβαίνει de facto με τους φράχτες και τα παράνομα pushbacks που αρνούνται στους ανθρώπους να περάσουν τα σύνορα ώστε να ασκήσουν το δικαίωμά τους να ζητήσουν άσυλο – και θα συνεχιστεί. Το Σύμφωνο κλιμακώνει την επίθεση σε όσους/ες καταφέρουν να τα περάσουν. 

 

Το πρώτο πακέτο των νομοθετημάτων του Συμφώνου προβλέπει την άμεση κράτηση των αιτούντων σε στρατόπεδα με το που πατάνε το πόδι τους στην χώρα άφιξης, στα οποία θα περνάνε από επταήμερο έλεγχο που θα τους κατατάσσει σε «κανονικές» διαδικασίες (λίγο-πολύ τις ισχύουσες μέχρι τώρα) ή «ταχείες» συνοριακές διαδικασίες για την επεξεργασία των αιτήσεών τους. 

 

Το δεύτερο πακέτο καλύπτει το σύστημα αξιολόγησης των αιτήσεων με το οποίο οι αιτούντες θα διοχετεύονται στις «κανονικές» ή τις φαστ τρακ διαδικασίες. Τα αιτήματά τους θα αξιολογούνται επί τόπου στα σύνορα εντός 12 εβδομάδων με δυνατότητα κράτησης και άμεση απέλαση. Οι φαστ τρακ συνοριακές διαδικασίες θα είναι υποχρεωτικές για υπηκοότητες για χώρες προέλευσης όπως το Μαρόκο, το Πακιστάν και η Ινδία, η Τουρκία και δεκάδες άλλες. Στην ουσία αυτή η διάταξη καταργεί την εξατομικευμένη εξέταση της αίτησης που προβλέπει η σύμβαση της Γενεύης! Ένας αντιφρονούντας από το Πακιστάν ή ένας Κούρδος πρόσφυγας από την Τουρκία, θα πηγαίνει στα γρήγορα για απέλαση με κριτήριο την εθνικότητα. Η άμεση απέλαση σε «ασφαλή τρίτη χώρα» περιλαμβάνει πολλές αποδεδειγμένα μη ασφαλείς χώρες με στόχο την επιτάχυνση των απελάσεων. 

 

Το τρίτο πακέτο ορίζει ποιο κράτος μέλος είναι υπεύθυνο για την αξιολόγηση των αιτήσεων ασύλου. Η χώρα πρώτης άφιξης –δηλαδή οι χώρες της Μεσογείου- παραμένει υπεύθυνη για τις περισσότερες αιτήσεις. Αλλά δημιουργείται ένας «χαλαρός» μηχανισμός «αλληλεγγύης»(!) μεταξύ των κρατών της ΕΕ για την διαχείριση των προσφύγων. Αυτός προβλέπει τη μετεγκατάσταση 30.000 προσφύγων ετησίως σε άλλες χώρες της ΕΕ η οποία όμως δεν θα είναι υποχρεωτική. Κάθε κράτος θα έχει δυνατότητα επιλογής αν θα πάρει έναν αριθμό προσφύγων ή θα συνεισφέρει οικονομικά στο μηχανισμό με την «τιμή» για κάθε πρόσφυγα να ορίζεται σε 20.000 ευρώ ή συνεισφέροντας με άλλα μέτρα «αλληλεγγύης» (αποστολή προσωπικού ή υλικοτεχνική βοήθεια για φράχτες, «δομές» κλπ).

 

Δίνει επίσης τη δυνατότητα για χρηματοδότηση σε τρίτες εκτός ΕΕ χώρες με τις οποίες τα κράτη θα προχωρούν σε συμφωνίες, όπως η Τυνησία, η Μαυριτανία, η Λιβύη, η Αίγυπτος κ.α, προκειμένου: Πρώτο, να εμποδίζουν και να κρατάνε εκεί τους πρόσφυγες που προσπαθούν να περάσουν στην Ευρώπη. Δεύτερο, να δέχονται πίσω τους άμεσα απελαθέντες. Τρίτο, να κρατάνε σε στρατόπεδα τους αιτούντες άσυλο μέχρι να κριθεί το αίτημά τους από τις ευρωπαϊκές αρχές!  Με δυο λόγια, οι πλούσιες ευρωπαϊκές χώρες θα ξεπλένουν τα αίσχη τους μετακυλύοντας την θανατοπολιτική αποτροπής των κλειστών συνόρων και των στρατοπέδων συγκέντρωσης. 

 

Το σε τι μεταφράζονται για τους πρόσφυγες οι συμφωνίες της ΕΕ με τρίτες χώρες φαίνεται από αυτές που ήδη υπάρχουν και εφαρμόζονται. 

 

Η συμφωνία μεταξύ της ΕΕ και της Τυνησίας σήμανε ότι οι συλλήψεις από τις τυνησιακές αρχές ανθρώπων που προσπαθούσαν να περάσουν τη θάλασσα διπλασιάστηκαν. Η συμφωνία του 2017 μεταξύ της Ιταλίας και της Λιβύης μεταφράστηκε σε φυλάκιση, υποδούλωση και βασανισμό μεταναστών και αιτούντων άσυλο σε φυλακές της Λιβύης για τα οποία το 2023, με έκθεσή του ο ΟΗΕ κατηγορεί τη Λιβύη για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. 

 

Η πιο παλιά, η Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας το 2016 προκειμένου να κρατάει στο έδαφός της τους πρόσφυγες, συνοδεύτηκε από κλείσιμο των συνόρων από την ίδια την Τουρκία με τις τουρκικές αρχές να κατηγορούνται για βίαιη απέλαση όλων των νεοεισερχομένων, κυρίως Αφγανών προσφύγων. 

 

Η πιο «φρέσκια» συμφωνία ΕΕ-Αιγύπτου που υπογράφτηκε φέτος από τον δικτάτορα Σίσι και την Φον Ντερ Λάιεν παρουσία του Μητσοτάκη και του Προέδρου της Κύπρου Χριστοδουλίδη, περιλαμβάνει ένα πακέτο οικονομικής βοήθειας 7 δις ευρώ, μέρος του οποίου θα αφορά «τον έλεγχο της παράνομης μετανάστευσης από την Αίγυπτο» και πιο συγκεκριμένα όπως το έθεσε ο Μητσοτάκης «την αποτροπή δημιουργίας ενός νέου διαδρόμου μετανάστευσης από τη Λιβύη προς τη Κρήτη».

 

Το τέταρτο πακέτο καλύπτει την επέκταση της EURODAC, δηλαδή της βάσης δεδομένων δακτυλικών αποτυπωμάτων της Ε.Ε καθώς και την βιομετρική καταγραφή του προσώπου των αιτούντων για τον «εντοπισμό μη εξουσιοδοτημένων μετακινήσεων» που θα περιλαμβάνει τους πάντες ακόμη και τα παιδιά  από την ηλικία των 6 ετών! Αυτή θα λαμβάνει χώρα στις πρώτες επτά μέρες μετά την άφιξη, όπου κάθε πρόσφυγας ή μετανάστης αντιμετωπίζεται σαν «εγκληματίας» από την κούνια.

 

 

Το πέμπτο πακέτο είναι στην ουσία μια «δικλείδα ασφαλείας», αν όλες αυτές οι ρατσιστικές διακρίσεις κριθούν τελικά «ανεπαρκείς». Αφορά περιόδους «κρίσης», όπως μια απροσδόκητη μαζική άφιξη ανθρώπων. Τότε, στις άμεσες συνοριακές φαστ τρακ διαδικασίες θα εντάσσονται τα άτομα από ακόμα περισσότερες χώρες προέλευσης! 

 

Το τι θεωρείται «κρίση» ορίζεται με αρκετή ασάφεια δίνοντας τη δυνατότητα στα κράτη να κατασκευάζουν «κρίσεις». Μεταξύ των περιπτώσεων «κρίσης» υπάρχει η λεγόμενη «εργαλειοποίηση», η οποία υποδηλώνει ότι μια τρίτη χώρα ή ένας μη κρατικός φορέας «διευκολύνει» την άφιξη μεταναστών στο έδαφος της ΕΕ. Ο Ορμπάν ή ο Μητσοτάκης θα μπορούν να επικαλούνται «κρίση» μιλώντας για «εισβολείς» και «υβριδικούς πολέμους» όπως στον Έβρο πριν τέσσερα χρόνια. 

 

Στην «εργαλειοποίηση» περιλαμβάνεται και η αποβίβαση μετά από επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης, στοχοποιώντας τους διασώστες και την αλληλεγγύη. Κάτω από πιέσεις στο τελικό κείμενο επιλέχτηκε μια διατύπωση ανοιχτή σε όλες τις ερμηνείες, ότι οι επιχειρήσεις ανθρωπιστικής βοήθειας δεν θα πρέπει να θεωρούνται αιτίες εργαλειοποίησης των μεταναστών αλλά μόνο «όταν δεν υπάρχει στόχος αποσταθεροποίησης της Ένωσης ή των κρατών μελών». 

 

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη θεωρεί «επιτυχία» της το νέο Σύμφωνο και όχι άδικα. Πρωτοστατεί εδώ και χρόνια στα λόγια και στις πράξεις σε κάθε ρατσιστικό έγκλημα που ήρθε να νομιμοποιήσει το Σύμφωνο. Ο αγώνας για Δικαιοσύνη για τα θύματα της Πύλου είναι αλληλένδετος με τον αγώνα όχι μόνο για να μην ψηφιστεί το νέο Σύμφωνο στο ελληνικό κοινοβούλιο αλλά και για να μην εφαρμοστεί και να καταργηθεί στην πράξη. 

 

Χρειάζεται να οργανώσουμε ένα δυνατό αντιρατσιστικό κίνημα που θα επιβάλει το τέλος της «Ευρώπης-Φρούριο» Ανοίγοντας τα σύνορα στους πρόσφυγες και τους μετανάστες και κλείνοντας τις πόρτες στην φασιστική απειλή που συστηματικά τροφοδοτεί ο θεσμικός ρατσισμός της ΕΕ. 

Ο Μητσοτάκης στην ομιλία παρουσίασης του ψηφοδελτίου της ΝΔ περηφανεύτηκε ότι η «πολιτική μας οικογένεια» εισηγήθηκε την «πράσινη μετάβαση» της Ε.Ε. Ο ισχυρισμός ότι η Ε.Ε. είναι μια «ηγέτιδα» στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής πχ μέσω της σταδιακής απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα ήταν πάντοτε ένα μύθος που τώρα πλέον γίνεται ένα κακόγουστο αστείο. 

 

Οι εκπρόσωποι της Ε.Ε διακηρύσσουν πράσινους στόχους σε διασκέψεις όπως η COP-28 στο Ντουμπάι τον Δεκέμβρη του 2023, την ίδια στιγμή που η Ε.Ε., οι κυβερνήσεις της κι οι πολυεθνικές της επιδίδονται σε μια κούρσα για εξορύξεις και μεταφορά ορυκτών καυσίμων, δηλαδή της κύριας αιτίας της κλιματικής κρίσης. . 

 

Όπως σημείωνε μια μελέτη των Climate Action Network-Europe και των Friends of The Earth στο τέλος του 2023: «τουλάχιστον 107 από τα 425 μεγαλύτερα έργα εξόρυξης ορυκτών καυσίμων στον κόσμο λειτουργούν από εταιρείες με έδρα την ΕΕ, όπως η Total Energies, η Shell, η RWE και η ENI, ή χρηματοδοτούνται από μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες. Αυτά τα έργα ορυκτών καυσίμων, γνωστά ως ‘βόμβες άνθρακα’, έχουν σοβαρότατες επιπτώσεις που βλάπτουν το κλίμα, καθώς οι συνδυασμένες συνολικές προβλεπόμενες εκπομπές αυτών των 107 ‘βομβών άνθρακα’ που συνδέονται με την Ε.Ε, αφού εξαχθούν και καούν, ανέρχονται σε 333,9 γιγατόνους CO2 (GtCO2). Αυτό είναι 9 φορές οι συνολικές εκπομπές ολόκληρου του κόσμου το 2021 και 17 φορές οι συνολικές εκπομπές που επιτρέπεται να εκπέμψει η ΕΕ μέχρι το 2030».

 

Το λόμπι των εταιρειών ορυκτών καυσίμων είναι το πιο ισχυρό στους «διαδρόμους» των Βρυξελλών. Ένα από τα σκάνδαλα που έχουν σημαδέψει τη θητεία της φον ντερ Λάιεν, της «πολιτικής οικογενείας» των Μητσοτάκηδων, ήταν η συγκρότηση Energy Platform Industry Advisory Group (EPIAG), υποτίθεται για να συμβουλεύει την Κομισιόν για την «διαφοροποίηση» των ενεργειακών εισαγωγών της Ε.Ε. Η «συμβουλευτική ομάδα» αποτελείται από εκπροσώπους πολυεθνικών του πετρελαίου, του άνθρακα και του φυσικού αερίου. 

 

Η άλλη όψη των «πράσινων» επιτυχιών της Ε.Ε. είναι η μεταφορά του κόστους στον Παγκόσμιο Νότο. Η Ε.Ε. κατάφερε να μειώσει τις εκπομπές ρύπων με τη στροφή σε τεχνολογίες καθαρής ενέργειας, όπως η αιολική και η ηλιακή ενέργεια. Αλλά αυτές οι ανανεώσιμες πηγές απαιτούν κρίσιμα ορυκτά, πολλά από τα οποία προέρχονται από τον Παγκόσμιο Νότο. Μεγάλο μέρος του λιθίου για τις μπαταρίες ιόντων λιθίου εξορύσσεται στην Αργεντινή, τη Βολιβία και τη Χιλή, ενώ μεγάλο μέρος του κοβαλτίου στους μαγνήτες που χρησιμοποιούνται για τις ανεμογεννήτριες εξορύσσεται στο Κονγκό.

 

Ταυτόχρονα, η «δίψα» για το ξύλο μπάλσα, που χρησιμοποιείται για την κατασκευή των πτερυγίων των ανεμογεννητριών, έχει τρομερές συνέπειες για τον Αμαζόνιο και τις κοινότητες των αυτοχθόνων που τον κατοικούν. Επιπλέον, μερικές από τις πιο «βρώμικες» επεξεργασίες αυτών των ορυκτών πραγματοποιούνται στον Παγκόσμιο Νότο, όπως το  μεγαλύτερο στον κόσμο κατεργαστήριο σπάνιων γαιών στη Μαλαισία.

 

Πλέον στο κίνημα ενάντια στην κλιματική αλλαγή που δυναμώνει σε όλον τον κόσμο η Ε.Ε. γίνεται ταυτόσημη με πολιτικές που τις αποκαλούν «πράσινη νεοαποικιοκρατία» ή «πράσινο ιμπεριαλισμό». Η Αφρική, που η «πολιτισμένη» Ευρώπη την είχε ρημάξει την εποχή της αποικιοκρατίας, είναι το νέο πεδίο ανταγωνισμού των «πράσινων» επενδύσεων της Ε.Ε. των ΗΠΑ, των καθεστώτων του Κόλπου και της Κίνας. 

 

Για παράδειγμα η Ε.Ε. μετά το «πρασίνισμα» του φυσικού αερίου και της πυρηνικής ενέργειας, προωθεί και το «πράσινο υδρογόνο», δηλαδή υδρογόνο που παράγεται από ΑΠΕ ως μια ακόμα στρατηγική για «καθαρή ενέργεια». Ολες οι μεγάλες πολυεθνικές της ενέργειας ρίχνουν εκατομμύρια στο λόμπι για αυτό το υδρογόνο στην ΕΕ. Αυτό που δεν λένε βέβαια είναι ότι η παραγωγή του απαιτεί τεράστιες εκτάσεις γης, νερού κλπ. Η μεγαλύτερη ανησυχία, ωστόσο, είναι η εξαγωγή «ανανεώσιμου» υδρογόνου σε ευρωπαϊκές χώρες χωρίς να καλύπτονται πρώτα οι τοπικές ανάγκες. Για παράδειγμα, μόνο το 35% του πληθυσμού της Ναμίμπια -μια χώρας στη νοτιοδυτική Αφρική- έχει πρόσβαση σε ηλεκτρικό ρεύμα. Ωστόσο, η Ναμίμπια έχει υπογράψει μνημόνια συνεργασίας για την εξαγωγή «πράσινου υδρογόνου» όχι μόνο με την ΕΕ αλλά και με τη Γερμανία και τις Κάτω Χώρες.

 

Στην πραγματικότητα, η στρατηγική της «πράσινης μετάβασης» της Ε.Ε είναι κομμάτι των γεωπολιτικών ανταγωνισμών που είναι μπλεγμένο το ευρωπαϊκό κεφάλαιο -και οι «δικοί μας» καπιταλιστές. «Ενεργειακή ασφάλεια» με εξορύξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, συμφωνίες με το κράτος απαρτχάιντ του Ισραήλ, λεηλασία των χωρών της Αφρικής και της Μ. Ανατολής: αυτό είναι το περιεχόμενο και οι «πράσινες» ευαισθησίες είναι το περιτύλιγμα.